
با شناخت از آناتومی دندان و ساختار آن که جزئی از آناتومی دهان می باشد، می توانید مشکلات دندانی را به خوبی تشخیص داده و در حفظ سلامت و جلوگیری از آسیب دیدگی ای ماده محکم و سفید نیز بهتر عمل کنید. همه انسان ها بین 30 تا 32 دندان در دهان و روی فک بالا و پایین خود دارند؛ همه ما به خوبی از اهمیت و کاربرد دندان های خود آگاهیم و میدانیم تا چه اندازه دندان های طبیعی ما دارای ارزش هستند و باید از آن ها به خوبی مراقبت کنیم. اما هر کدام از دندان های موجود در دهان دارای وظیفه خاصی هستند و برای خرد کردن و جویدن مواد غذایی خاصی میباشد و البته مشکلات متنوعی هم ممکن است برای دندان های شما ایجاد شود. در این مقاله قصد داریم به طور کامل به معرفی آناتومی دندان ها و مشکلاتی که ممکن است برای ساختمان دندان هر فردی ایجاد شود، بپردازیم پس با ما در این مقاله همراه باشید.
فهرست مطالب
- آناتومی دندان چیست؟
- دندان ها از چه چیزی ساخته شده اند؟
- آناتومی دندانها بصورت خلاصه
- آشنایی با ساختار و آناتومی دندان
- سایش طوق دندان ها چطور اتفاق می افتد؟
- آشنایی با انواع دندان
- حقایقی درباره دندان های شیری کودکان
- مشکلات رایج آناتومی دندان چیست؟
- درباره اناتومی فک
- سخن پایانی و سوالات متداول
آناتومی دندان چیست؟
یک دندان از دو ساختار اصلی تشکیل شده است:
- تاج دندان: تاج دندان بخشی از دندان که قابل دیدن است و بالای لثه قرار دارد. تاج دندان از مینا که یک ماده سخت و محافظ است پوشیده شده است.
- ریشه: ریشه بخشی از دندان است که آن ها را در فک نگه می دارد. ریشه دندان قابل دیدن نیست زیرا لثه های شما آن را می پوشانند. پایه های (ریشه) دندان به رباط پریودنتال (بافت همبند نرمی که حفره دندان شما را می پوشاند) متصل می کند.
دندان ها از چه چیزی ساخته شده اند؟
دندان های شما دارای چهار لایه اصلی هستند که عبارتند از:
- مینا: این لایه بیرونی محافظ هر دندان است. مینای دندان به محافظت از دندان ها در برابر باکتری های ایجاد کننده حفره کمک می کند. مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است.
- عاج: درست در زیر مینای دندان شما، یک لایه عاج وجود دارد. عاج به اندازه مینای دندان قوی نیست. وقتی از دست دادن مینای دندان عاج را در معرض دید قرار می دهد، خطر پوسیدگی افزایش می یابد.
- سیمان: سیمان ریشه دندان شما را می پوشاند. همراه با بافت های پریودنتال، به محکم کردن دندان در فک کمک می کند.
- پالپ دندان: این داخلی ترین لایه دندان است. پالپ شامل اعصاب، عروق خونی و بافت همبند است.
آناتومی دندانها بصورت خلاصه
دندان بخش کوچکی از آناتومی بدن را تشکیل میدهد ولی با این حال از بخشهای متعددی تشکیل شده که همه آنها در کنار هم نقش موثری در غذا خوردن و صحبت کردن ایفا میکنند. به طور کلی آناتومی دندان از سه جزء آب، مواد ارگانیک و مواد غیر ارگانیک تشکیل شده است.

به طور معمول هر انسانی 32 دندان دائمی دارد که 16 عدد آن بر روی فک بالا و 16 عدد دیگر بروی فک پایین قرار دارند. اما گاهی اوقات به دلایل مختلفی مثل ژنتیک، نقص مادرزادی و یا مشکلات مربوط به رویش دندانها، این احتمال وجود دارد که تعداد دندانهای موجود در دهان فرد بیشتر یا کمتر از این مقدار باشند. (گلبول سفید بالا در بارداری)
به طور کلی در افراد بالغ در هر نیمه فک دو دندان پیشین، یک دندان نیش با نوک تیز، دو دندان آسیای کوچک و سه دندان آسیای بزرگ وجود دارد. آخرین دندان آسیای بزرگ دندان عقل نامیده میشود. دندان عقل که به آن آسیای سوم نیز گفته میشود، آخرین دندان در هر قوس فکی است که بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی میروید.
آشنایی با ساختار و آناتومی دندان
اولین قدم در عمل گوارش غذا،خرد کردن و جویدن مواد غذایی است که وظیفه آن به عهده دندانها می باشد.دندانها در هر یک با شکل ویژه خود به اعمال بریدن(دندانهای پیشین)،پاره کردن(دندانهای نیش)، نرم و له کردن(دندانهای آسیا) و نهایتاً به عمل جویدن غذا کمک می کنند. با بخشهای مختلف یک دندان به همراه بافتهای اطراف آن را آشنا میشوید. برای درک بهتر ، میتوانید به طور خلاصه درباره هر بخش دندان، توضیحاتی در ادامه بخوانید.
ساختمان دندان:
همواره تصور می شود ساختمان دندان از استخوان ساخته شده اند، اما آنها در واقع از بافت هایی ساخته شده اند که این بافت ها دارای سختی های متفاوتی هستند. دندان های ما ، علاوه بر آنکه در خوردن و جویدن غذا به ما یاری می رسانند ، برای بیان درست کلمات نیز بسیار ضروری هستند.
مینا (Enamel)
مینای دندان سختترین بافت بدن انسان است. این بافت سفید رنگ است و عاج دندان یا همان دنتین را احاطه کرده است. از آنجا که هیچ سلول زندهای در داخل مینای دندان وجود ندارد، این لایه نمیتواند آسیب ناشی از پوسیدگی یا ساییدگی دندانها را خودش و به صورت خود به خود برطرف کند. در نتیجه آسیبهای وارده به مینای دندان تنها با کمک دندانپزشک (و به شکل تخصصی توسط متخصص ترمیمی و زیبایی دندان) برطرف یا ترمیم میشود. (متورم چیست)
تاج آناتومیکال دندان (Anatomical Crown)
تاج آناتومیکال تنها بخش قابل مشاهده دندان انسان است که از لثهها بیرون آمده. تاج توسط مینای دندان احاطه شده است. زمانی که تاج دندان به شکل جدی آسیب میبیند و نیاز به ترمیم گسترده دارد، از روکش دندان که کاملا از نظر ظاهری مشابه تاج دندان طبیعی انسان است برای ترمیم و بازسازی آن استفاده میشود. تاج دندان بخشی از بافت دندان است که در دهان به راحتی قابل مشاهده است زیرا از دندان لثه ها خارج شده است.
تاج دندان شامل سه بخش است:
- تاج آناتومیکی یا تشریحی (Anatomical crown): تنها بخشی از دندان که قادر به مشاهده آن هستیم.
- مینا (Enamel): مینا بیرونیترین لایه دندان است و به عنوان سختترین بخش بدن شما، به محافظت از دندان در برابر باکتریها کمک می کند. مینا علاوه بر این به استحکام بدن حین جویدن کمک میکند.
- عاج (Dentin): عاج لایه ای از بافت معدنی درست زیر مینای دندان است. این بخش، دندان را در برابر گرما و سرما محافظت میکند.
لثه (Gum یا Gingiva)
لثه نوعی بافت نرم و تقریبا صورتی رنگ است که ریشههای دندان را احاطه کرده و از آنها محافظت میکند. این بافت همچنین دندانهایی که هنوز در نیامدهاند را محافظت میکند.
اتاقک پالپ (Pulp Chamber)
پالپ چمبر یا اتاقک پالپ یک حفره وسیع در قسمت مرکزی (در داخل ) تاج آناتومیکی است و اندازه آن بزرگتر از حفره پالپ ریشه (کانال ریشه دندان) است. پالپ، بافت نرم دندان است که حاوی اعصاب، رگهای خونی و بافت همبند است. (دلیل هوس شیرینی)
گردن یا طوق دندان (Neck)
گردن دندان ناحیهای از دندان است که در آن تاج آناتومیک به ریشه دندان میرسد (یا متصل میشود).

گردن سه بخش اصلی دارد:
- لثه ها (Gums): لثه نوعی بافت گوشتی و صورتی است که به گردن دندان و سمنتوم متصل شده است.
- پالپ (Pulp): پالپ یا مغز دندان بخش درونی دندان است. این بخش از رگهای خونی ریز و بافت عصبی ساخته شده است.
- حفره پالپ (Pulp cavity): حفره پالپ فضای داخل تاج دندان است که شامل پالپ است
سایش طوق دندان ها چطور اتفاق می افتد؟
گاهی به علت مسواک زدن شدید و محکم به حالت افقی ، سطح خارجی دندان ها در ناحیه طوق و گردن آنها ساییده می شود و حالت فرورفتگی پیدا می کند. در صورتی که این فرورفتگی ها کوچک باشند . دندان دچار حساسیت نشده باشد ، نیازی به درمان نخواهد بود و فقط باید تماس نابجای دندان ها حذف و روش مسواک زدن بیمار تصحیح شود. اما در مواردی که مقدار و عمق این ضایعات زیاد باشد ، بهتر است توسط مواد هم رنگ دندان مانند کامپازیت ها ترمیم شوند.گاهی اوقات این ضایعات به علت مصرف مواد خوراکی اسیدی مانند آب لیمو و ترشیجات یا بیمارهای معده و بازگشت اسید معده به دهان ایجاد می شوند. در حقیقت علت تخریب نسج دندان در این موارد حل شدن شیمیایی مینای دندان است. در این صورت روش درمان شامل محدود کردن مصرف مواد اسیدی ، معالجه بیماری معده و نهایتا ترمیم حفرات ایجاد شده با کامپازیت می باشد. (نمونه رژیم فستینگ)
عاج (Dentin)
عاج یا دنتین یک لایه بین مینای دندان و سمنتوم است. عاج شامل تعداد زیادی لولههای کوچک توخالی کانال مانند است. زمانی که لایه محافظ عاج یعنی مینا آسیب میبیند و یا اصطلاحا با تحلیل مینای دندان روبرو میشویم، علاوه بر احتمال ایجاد حساسیت دندان، روند سایش و تحلیل دندان به شدت افزایش مییابد.
استخوان فک یا بخش آلوئولار استخوان فک (Alveolar Bone)
استخوان الوئولار به بخشی از استخوان فک گفته میشود که ریشه دندانها را احاطه کرده است.
کانال ریشه دندان (Root Canal)
پالپ نه تنها در داخل تاج دندان، که در داخل ریشه دندان نیز وجود دارد. به مسیر باریک داخل ریشه دندان که حاوی پالپ دندان است کانال ریشه گفته میشود. ریشه دندان بخشی از ساختار آن است که درون استخوان قرار دارد و باعث فیکس شدن دندان در جای خود میشود. ریشه تقریباً دو سوم کل دندان را تشکیل میدهد.
ریشه از چندین بخش تشکیل شده است:
- کانال ریشه یا (Root canal): کانال ریشه گذرگاهی است که شامل پالپ دندان است.
- سمنتوم یا سمان (Cementum): به این ماده سمنت یا سیمان دندان نیز اطلاق میشود. سمنتوم یک ساختار شبه استخوانی دارد که به رباط های پریودنتال متصل شده است.
- رباط پریودنتال (Periodontal ligament): رباط پریودنتال از بافت همبند و فیبر کلاژن ساخته شده است. این رباطها شامل اعصاب و عروق خونی هستند.
- اعصاب و رگ های خونی (Nerves and blood vessels): رگهای خونی رباط پریودنتال را با مواد مغذی تغذیه میکنند. عروق عصبی نیز به کنترل میزان نیرو مورد استفاده هنگام جویدن غذا کمک میکنند.
- استخوان فک (Jaw bone): استخوان فک که استخوان آلوئولار نیز نامیده میشود، استخوانی است که حاوی حفرات دندانی است که ریشه دندانها را درون خود جای میدهد.
عکس ریشه دندان شیری

سمنتوم (Cementum)
سمنتوم یک بافت همبند سخت است که ریشه دندان را احاطه کرده و به لیگامان پریودنتال متصل میشود.
لیگامان پریودنتال (Periodontal Ligament)
لیگامان پریودنتال بافتی است که از الیافِ بافتِ همبندِ کلاژنی ساخته شده و ریشه دندان را در جای خود ثابت نگه میدارد. در واقع دلیل اصلی اتصال دندان به ساکِت دندانی (محل قرارگیری ریشه دندان در استخوان فک) همین لیگامانها هستند.
شیار لثهای (Gingival sulcus)
شیار لثه به فاصله یا فضای خالی و اندک بین دندان و لثه گفته میشود. حتی افرادی که دندانهای سالمی دارند عموماً این فاصله را دارند. عمق شیار لثه معمولا 1 تا 2 میلی متر است. وقتی این فضا به دلیل التهاب لثه عمیقتر می شود، به آن پاکِت پریودنتال یا پاکِت لثه میگویند. (منوپوز یعنی چه)
آشنایی با انواع دندان
در انسان 4 نوع دندان وجود دارد که انواع دندان شامل: دندانهای پیش، نیش، پرمولر و مولر 4 نوع دندان هستند که در ادامه هر کدام توضیح داده شده اند.

دندانهای پیش (Incisors)
8 دندان پیش وجود دارد که قدامیترین (جلوییترین) دندانها در هر قوس فکی هستند. به این دندانها ثنایا نیز گفته میشود. آنها، بین دندانهای نیش قرار دارند و وظیفه اصلیشان کمک به قطعه قطعه کردن یا برش مواد غذایی است. دو دندان پیش موجود در دو طرف خط میانی به عنوان دندانهای پیش یا ثنایای مرکزی شناخته میشوند. دو دندان مجاور دندانهای ثنایای مرکزی نیز، به عنوان دندان پیش جانبی یا ثنایای کناری شناخته میشوند. دندانهای پیش به طور کلی، تنها یک ریشه و یک لبه تیز برشی دارند.
دندانهای نیش (Canines)
4 دندان نیش در قوس فکی وجود دارد که 2 عدد آنها در فک پایین دو 2 عدد دیگر در فک بالا قرار دارند. دندان های نیش در دو طرف دندان های پیش قرار دارند. عملکرد اصلی این دندانها تکه تکه کردن غذا است. آنها تنها یک نوک تیز و یک ریشه دارند. دندان های نیش بلندترین ریشه را در میان تمام دندانها دارند. (اندازه طبیعی سنگ کیسه صفرا)
دندانهای پرمولر (Premolars)
دندانهای پرمولر بین دندانهای نیش و دندانهای آسیاب نیز قرار میگیرند. دندان های پرمولر دارای ویژگی های دندان نیش و آسیاب هستند. آنها کمک می کنند تا غذا را به قطعات کوچکتر پاره، خرد و آسیاب کنید.
- آناتومی دندان پرمولر فک بالا:
دندانهای پرمولر همان دندانهای آسیاب کوچک هستند. انسان 8 دندان آسیای کوچک دارد (که در هر ربع قوس فکی) 2 عدد از آنها وجود دارند. یعنی در هر فک 4 عدد. و در هر طرف فک دو عدد وجود دارند. این دندانها، پشت دندانهای نیش و جلوی دندانهای آسیای بزرگ قرار دارند. دندان پرمولر اولِ فک بالا دارای دو ریشه است و پرمولرهای دوم فک بالا دارای تنها یک ریشه هستند. در دندانهای شیری هیچ دندان پرمولر یا آسیای کوچکی وجود ندارد.
عکس دندان پرمولر:

دندانهای مولر (Molars)
خلفیترین دندانها در قوس فکی انسان، دندانهای مولر یا آسیاب یا آسیا هستند. آنها دارای سطوح وسیع و شیبدارتری با 4 تا 5 لبه هستند. دندانهای آسیاب برای خرد کردن غذا طراحی شدهاند.دندانهای مولر فک پایین، معمولاً 2 ریشه دارند. دندانهای مولر فک بالا (که در پشت پرمولر دوم قرار دارند) به طور معمول 3 ریشه دارند.
از آنجا که آخرین دندانهایی که در انسان رشد میکنند و در میآیند، دندانهای آسیای بزرگ سوم هستند و سن رویش آنها در دوره بلوغ و بعد از آن است، به آنها دندان عقل نیز گفته میشود. به عبارتی، دندان عقل، آخرین دندان آسیای بزرگ است.
دندان های شیری: درآمدن اولین دندانها، تا زمان افتادن آخرین دندان
در انسان دو دسته دندان وجود دارد. که هر کدام در یک دوره سنی رشد میکنند. به اولین دندانهای انسان که در سن حدود 6 ماهگی رشد کرده و در میآیند و در حدود 7 تا 12 سالگی نیز در قوس فکی وجود دارند، دندان شیری گفته میشود. این دندانها 20 عدد هستند که 10 عدد از آنها در فک بالا و 10 عدد دیگر در فک پایین قرار دارند. (قیمت ایمپلنت به روش پانچ)
به طور معمول، دو دندانی که زودتر از همه در میآیند دندانهای پیش مرکزی در فک پایین هستند. به طور سادهتر دو دندان جلویی در مرکز فک پایین زودتر در میآیند و پس از آن 4 دندان جلویی فک بالا رویش مییابند.بعد از این، سایر دندانها به آرامی شروع به بیرون آمدن از لثه میکنند. دندانهای در آمده معمولاً به صورت جفتی (در هر فک) از دو طرف در میآیند. مجموعه کامل دندان های شیری از سن 2 تا 3 سالگی تا زمان 6 تا 7 سالگی در دهان حضور دارند.
شناخت آناتومی دندان و همچنین نحوه و زمان رویش یا افتادن دندان های شیری میتواند به والدین کمک کند تا بهتر از دندان های دلبندان خود مرابت کنند.
حقایقی درباره دندان های شیری کودکان
- یک قانون در خصوص در آمدن دندان های شیری کودکان وجود دارد و آن قانون این است که تقریبا در طول هر 6 ماه 4 دندان شیری رشد میکنند.
- دختربچهها زودتر از پسربچه ها دندان در میآروند
- دندان های فک پایین معمولا زودتر از دندان های فک بالا در می آیند.
- دندان های طرفی به صورت جفت رشد میکنند.
- اندازه دندان های شیری کوچکتر از دندان های دائمی است و رنگ آن ها سفیدتر است.
- تا سن 2 یا 3 سالگی تمام دندان های شیری کودک باید در آمده باشند.
- بین سنین 6 تا 12 سالگی ، مخلوطی از دندان های شیری و دندان های دائمی در دهان حضور دارند.
مشکلات رایج اناتومی دندان چیست؟
- سوراخ شدن دندان ها
سوراخ ها یکی از مشکلات شایع آناتومی دهان و دندان ها است که ممکن است برای هر کسی ایجاد شود، در حقیقت این حفرات و سوراخ ها در اثر فعالیت باکتری ها در سطح دندان ها و اسیدی شدن محیط دهان ایجاد می شوند، این باکتری ها زمانی که فرد به خوبی به دندان های خود رسیدگی نمیکند و به اصول بهداشت دهان و دندان اهمیت نمیدهد؛ فعالیت خود را آغاز کرده که در نهایت ممکن است باعث پوسیدگی دندان و ریزش کل دندان شود و هزینه های دندانپزشکی زیادی برای شما ایجاد کند. (عفونت تتو بدن)
- پالپیت
این نوع از مشکلات، در واقع در اثر ایجاد حفره در دندان ها ایجاد میشود، این حفرات گاهی بسیار عمیق میشوند و در صورت رسیدگی نکردن به این حفرات باعث عفونت شده و ایجاد درد شدید در دندان ها میگردد و در این عارضه، پالپ دندان شما ملتهب میشود.
- آبسه
آبسه یک ساختار چرکی است که ناشی از عفونت های دندانی می باشد. درد این عارضه در موارد حاد آنقدر زیاد است که ممکن است حتی گردن و گوش فرد را نیز درگیر نماید. در صورت عدم درمان آبسه ممکن است به سینوس ها و یا حتی مغز فرد نیز آسیب وارد شود؛ پس اگر شاهد علائم آبسه بودید، فورا به دندانپزشک جهت درمان سریع آن مراجعه نمایید؛ علائم آبسه شامل:
- تورم
- تب
- حساسیت دندان ها به هرگونه فشار و یا تغییر دما
- پریودنتال
این بیماری که به بیماری لثه نیز معروف است یکی از شایع ترین بیماری های مربوط به دهان و دندان است. لثه به علت بافت نرم خود ممکن است بیشتر از دیگر بخش های آناتومی دندان ها، دچار مشکل شود. از علائم این بیماری میتوان به این موارد اشاره کرد:
- درد
- شل شدن دندان ها
- قرمزی و تورم و خونریزی
- بد بو شدن دهان
توجه داشته باشید که عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین استعمال دخانیات امکان بروز این بیماری بسیار بیشتر مینماید.
- مال اکلوژن
مشکلات فک و دندان یا مال اکلوژن های دندانی که ممکن است به علت اشکالاتی در فک و یا آناتومی دندان ها ایجاد شود، اغلب ارثی بود و باعث ناهماهنگی دندان ها و فک ها میشود و دارای انواع آندربایت و دیپ بایت است که البته خوشبختانه این مشکلات امروزه با انواع بریس و ارتودنسی قابل درمان است.
درباره اناتومی فک
مفصل لغزنده TMJ استخوان فک را به جمجمه متصل میکند و در هر دو طرف صورت وجود دارد. در صورتی که مفصل فک و عضلات حرکت دهنده آن دچار درد شوند، احتمال بروز سندروم TMJ یا اختلال مفصل گیجگاهی فکی افزایش پیدا میکند. دو طرف صورت ما دارای مفصل پیچیدهای است که به صورت افقی و عمودی حرکت میکنند. در واقع عضلات و فک صورت ما به کمک TMJ یا همان مفصل گیجگاهی فکی به حرکت در میآیند. سندروم TMJ در اکثر موارد جدی نیست و بهدلیل داشتن علائم خفیف میتوان آن را کنترل کرد. اما اگر درد ناشی از این بیماری کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داد و موجب اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی فکی شد حتما با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید.

یکی از مفاصل مهم در اناتومی فک گیجگاهی فکی و یا تمپورومندیبولار میباشد با توجه به اهمیت این مفصل در زندگی انسان سلامتی مفصل از اهمیت ویژه ای برخوردار است از طرف دیگر درگیری مفاصل ستون فقرات گردنی نیز می تواند به این مفصل آسیب برساند و لذا در این خصوص ابتدا به آناتومی این مفصل پرداخته و در مباحث بعدی به حرکت شناسی و اختلالات شایع این مفصل مهم خواهیم پرداخت و پس از آن به رفع مشکلات موجود در مفصل از طریق درمانهای غیرجراحی خواهیم پرداخت در خاتمه نیز اعمال فیزیوتراپی پس از انجام جراحی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
آناتومی مفصل تمپورومندیبولار فکی :
این مفصل در بین استخوان مندیبل یا فک و استخوان تمپورال یا گیجگاهی قرار گرفته است با توجه به نوع مفصل که شامل یک دیسک می باشد از نوع Hinge یا لولایی بوده که غضروف فیبروکارتیلاژ در آن قرار گرفته است. کپسول مفصلی در این مفصل توسط الیاف بسیار محکمی تشکیل شده که به مفصل استحکام می دهد ولی به نحوی جابجایی به سمت قدام را اجازه می دهد و به همین علت احتمال anterior dislocation مفصل وجود دارد.
لیگامان ها و رباط های مفصل تمپورومندیبولار فکی :
همانطور که میدانیم لیگامان ها و رباط ها نقش اتصال دو قطعه استخوانی را در مفصل برای حفظ ثبات ایفا می نمایند. رباط های مهم مفصل تمپورومندیبولار به شرح زیر است:
- لیگامان استیلو مندیبولار
- لیگامان تمپورومندیبولار
- لیگامان اسفنومندیبولار
مفصل تمپورومندیبولار حاوی یک دیسک مفصلی میباشد که عملکرد آن به شرح زیر است :
- افزایش تطابق مفصلی
- بهبود انعطاف پذیری در مفصل
سخن پایانی
شما در این مقاله با ساختار و آناتومی دندان آشنا شدید. همچنین از انواع ساختمان دندان و عملکرد آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
رنگ طبیعی مینای دندان چگونه است؟
رنگ طبیعی مینای دندان از زرد روشن تا سفید متمایل به خاکستری متغیر می باشد. در لبه های دندان که عاج دندان وجود ندارد رنگ مینای دندان کمی آبی رنگ به نظر می رسد.
لایههای دندان به ترتیب کدامند؟
مینا، عاج، مغز دندان، لثه، سمان، استخوان فک