در طی یک سیکل قاعدگی ماهانه که بخشی از سیستم باروری زنان است دیواره رحم فرو می‌ریزد. این سیکل پریود ماهانه سیستم باروری را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. به این فرایند ماهانه سیکل قاعدگی، پریود و یا عادت ماهانه نیز گفته می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سیکل قاعدگی یا چرخه قاعدگی با ما همراه باشید.

---

فهرست مطالب

• سیکل قاعدگی چیست؟
• نشانه‌های یک سیکل قاعدگی منظم چیست؟
• چرخه قاعدگی و مراحل آن چگونه است؟
• از چه سنی سیکل قاعدگی شروع می‌شود؟
• چه علائمی نشانه اختلال در سیکل قاعدگی است؟
• چگونه بدانیم که چرخه قاعدگی نامنظم است؟
• نکات حائز اهمیت در خصوص سیکل قاعدگی چیست؟
• اقدامات لازم در دوران عادت ماهیانه چیست؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

سیکل قاعدگی چیست؟

خون ریزی، بخشی از سیکل قاعدگی است و همواره اتفاق می‌افتد. معمولا زمان یک دوره‌ی عادت ماهیانه 28 روز است که از 23 تا 35 روز طول می‌کشد. از روز اول پریودی تا روز اول قاعدگی بعدی، یک سیکل پریودی نام گذاری می‌شود.

در نیمه اول این دوره، سطح استروژن رو به افزایش است و باعث می‌شود که سلول‌های رحمی رشد کنند. در پاسخ به هورمون FSH، یک تخمک در درون یکی از تخمدان‌ها رشد خود را آغاز می‌کند. در نزدیکی روز 14ام از یک سیکل 28 روزه، تخمک در پاسخ به هورمون LH از تخمدان جدا می‌شود، که این حالت آغاز مرحله تخمک گذاری خواهد بود.

در نیمه دوم، تخمک وارد لوله فالوپ می‌شود که در بین تخمدان و رحم قرار دارد. در این مرحله، سطح پروژسترون افزایش یافته و رحم آماده بارور شدن است. اگر در این مرحله تخمک به واسطه اسپرم لقاح یابد، فرد مورد نظر باردار می‌شود. در غیر این صورت، تخمک بعد از مدتی از بین می‌رود. اگر فرد باردار نشود، سطح استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می‌کند و باعث می‌شود که لایه ضخیم رحم ریزش کند و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه آغاز شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله یائسگی چیست را بخوانید.

نشانه‌های یک سیکل قاعدگی منظم چیست؟

قاعدگی معمولی 3 تا 5 روز بوده که پریودهای 2 تا 7 روزه نیز طبیعی هستند. اگر پریودی شما بیشتر از یک هفته طول کشید یا دچار بی‌نظمی شد؛ باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی خانم‌های جوان پریود نمی‌شوند و یا پریودی آنها به تاخیر می‌افتد. علت این حالت به دلیل استرس، کاهش وزن، ورزش سنگین است. اما پریود نشدن به معنای بارداری یا وجود مشکل نیست. پس آرامش خود را حفظ کنید و زیاد به خود استرس ندهید. چرا که خود استرس، یکی از علت‌هایی است که در ایجاد تاخیر پریودی، اثرگذار خواهد بود.

چرخه قاعدگی و مراحل آن چگونه است؟

سیکل قاعدگی به ریختن و تخلیه شدن ماهانه دیواره رحم زنان گفته می‌شود. خون عادت ماهانه که ترکیبی از خون و بافت رحم است از رحم به دهانه رحم وارد شده و سپس از طریق واژن خارج می‌شود. سیکل قاعدگی از چندین مرحله منظم و متوالی تشکیل‌شده است. این چرخه از اولین روز پریود آغاز می‌شود. مدت‌زمان میانگین هر سیکل ۲۸ روز است اما این محدوده زمانی در زنان متفاوت است به صورتی که از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر است.

شروع یک سیکل قاعدگی زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های خاصی در بدن دچار تغییرات قابل‌توجهی شوند. غده هیپوفیز در مغز و تخمدان‌های سیستم باروری زنان با تولید و آزادسازی هورمون‌های مشخصی، مراحل و اتفاقات چرخه قاعدگی را سمت‌وسو می‌دهند. هر سیکل پریود از چندین فاز یا مرحله تشکیل‌شده است

مرحله خونریزی و پریود

این فاز از روز اول تا روز پنجم قاعدگی است. در این مرحله لایه داخلی رحم به نام آندومتر فروریخته و از طریق واژن تخلیه می‌شود. خونریزی پریود معمولاً ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد. اگرچه پریودهایی به مدت دو روز و یا هفت روز نیز همچنان نرمال به‌حساب می‌آیند.

مرحله فولیکولی

این مرحله از روز ۶ تا روز ۱۴ چرخه پریود در نظر گرفته می‌شود. طی این مدت سطح هورمون استروژن افزایش یافته و موجب ضخیم شدن تدریجی جداره رحم یعنی آندومتر می‌شود. از سویی دیگر، افزایش هورمون FSH یا هورمون تحریک‌کننده فولیکولی، رشد فولیکول‌های تخمدانی را در پی دارد. طی روزهای ۱۰ تا ۱۴ در یکی از فولیکول‌های در حال رشد یک تخمک به تکامل کامل می‌رسد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دوره پری منوپوز چیست را بخوانید.

مرحله تخمک‌گذاری در چرخه قاعدگی

تخمک‌گذاری به آزاد شدن تخمک از تخمدان گفته می‌شود.  این فاز از روز ۱۴ سیکل قاعدگی شروع شده و تا روز ۲۸ ادامه دارد. افزایش ناگهانی هورمون LH موجب آزاد شدن تخمک از فولیکول تخمدانی می‌شود. پس از تخمک‌گذاری تخمک تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند. هنگامی‌که تخمک در حال حرکت در لوله فالوپ است اگر با اسپرم برخورد کند بارور می‌شود. اگر فرایند تخمک‌گذاری متوقف شود بارداری نیز صورت نمی‌گیرد.

مرحله لوتئال

 این فاز از روز ۱۵ تا روز ۲۸ سیکل قاعدگی ادامه دارد. پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان، تخمک در طول لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. در این هنگام سطح هورمون پروژسترون به‌منظور آماده‌کردن دیوار رحم برای بارداری در بدن افزایش می‌یابد. اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود، تخمک بارورشده به دیواره رحم متصل می‌شود و بارداری رخ می‌دهد. اما اگر تخمک بارور نشود سطوح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش‌یافته و دیواره ضخیم شده رحم نیز فروریخته و از واژن تخلیه می‌شود.

از چه سنی سیکل قاعدگی شروع می‌شود؟

به‌طورمعمول سیکل قاعدگی در دخترها از ۱۲ سالگی شروع می‌شود. البته سن شروع چرخه قاعدگی در بعضی دخترها ممکن است از ۸ سالگی و در برخی دیگر بسته به شرایط ژنتیکی، ۱۶ سالگی باشد. 

سیکل‌های قاعدگی تا زمان یائسگی ادامه دارد و در حدود سن ۵۰ سالگی عادت ماهانه متوقف می‌شود. در یائسگی تولید و آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها و فعالیت سیستم باروری متوقف می‌شود.

چه علائمی نشانه اختلال در سیکل قاعدگی است؟

• عقب افتادن پریود تا سن ۱۶ سالگی
• متوقف شدن ناگهانی سیکل‌های قاعدگی
• روزهای خونریزی بیش‌ازحد معمول باشد
• خونریزی شدید
• خونریزی ماهانه شدیدتر از حد معمول باشد
• تحمل کردن درد زیاد در طی پریود
• مشاهده خونریزی بین پریودها
• احساس کسالت و بیماری پس از استفاده از تامپون
• متوقف شدن سیکل به دلیل حاملگی
• شروع نشدن سیکل قاعدگی پس از سه ماه از توقف مصرف داروهای پیشگیری از بارداری

چگونه بدانیم که چرخه قاعدگی نامنظم است؟

نمونه‌هایی از مشکلات قاعدگی عبارت‌اند از:

• دوره‌هایی که کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز باشند
• از دست‌دادن سه یا چند پریود متوالی
• جریان قاعدگی سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول باشد
• پریودهایی که بیش از ۷ روز طول بکشد
• پریودهایی که با درد، گرفتگی عضلات، تهوع یا استفراغ همراه است
• خونریزی یا لکه‌بینی که بین پریودها دیده شود

نکات حائز اهمیت در خصوص سیکل قاعدگی چیست؟

سیکل قاعدگی هر زنی متفاوت از دیگری است. در برخی زنان، در تاریخ مشخصی از هر ماه پریود رخ می‌دهد اما در برخی دیگر زمان پریود تا حدودی نامنظم است و در بعضی خونریزی نسبت به سایرین بیشتر است و در بعضی تعداد روزهای خونریزی تفاوت دارد. در سال‌هایی از زندگی ممکن است نظم چرخه قاعدگی دستخوش تغییر شود. برای مثال سال‌های نزدیک به یائسگی نظم چرخه قاعدگی مثل سابق نخواهد بود.

علاوه بر موارد مذکور، موارد زیر نیز قادرند سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهند:

• روش‌های پیشگیری از بارداری: قرص‌های ضدبارداری ممکن است باعث کوتاه و سبک شدن پریود شوند. بعضی از قرص‌ها نیز پریود را کاملاً متوقف می‌کنند
• بارداری: در طی بارداری سیکل قاعدگی متوقف می‌شود. توقف پریود از اولین علائم بارداری است
• سندرم پلی کیستیک تخمدان (PCOS): نامتعادل شدن سطح هورمون‌های بدن منجر به توقف رشد تخمک در تخمدان‌ها می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث پریود نامنظم می‌شود
• فیبروم رحم: رشد غیر سرطانی بافت رحم باعث طولانی و سنگین‌تر شدن پریود می‌شود
• اختلالات تغذیه‌ای: آنورکسی (بی‌اشتهایی)، پرخوری عصبی و دیگر اختلالات تغذیه‌ای باعث تأثیر منفی بر سیکل‌های قاعدگی دارد

اقدامات لازم در دوران عادت ماهیانه چیست؟

برای رعایت بهداشت و مراقبت از خود باید رعایت نکاتی را در نظر بگیرید:

• مرتب حمام کنید. برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که حمام رفتن ممکن است سبب نازایی شود. اما حمام کردن باعث پیشگیری از عفونت خواهد شد.
• روزانه لباس زیر خود را تعویض کنید.
• بعد از تعویض نوار بهداشتی دست‌هایتان را بشویید.
• مصرف داروهای ضدالتهابی و مسکن می‌تواند کمک حالتان باشد.
• تغذیه سالم، کاهش مصرف کافئین در این دوران بسیار موثر خواهد بود.
• خوردن کربوهیدرات‌ها مانند: میوه، سبزیجات و غذاهای کامل می‌تواند در بهبودی شما نقش مهمی داشته باشد. غذاهایی مانند زردآلو، پرتقال، آلو، گلابی، خیار، ذرت و هویج را در برنامه غذایی خود جای دهید.
• کافئین نخورید. زیرا باعثافزایش اسید معده می‌شود و اگر معده حساسی داشته باشید، اذیت خواهید شد.
• از انواع کلسیم‌ها بهره ببرید. خانم‌ها روزانه به1200 میلی گرم کلسیم احتیاج دارند. بنابراین می‌توانید از مواردی مثل کلم، کشک، بروکلی، ماست و شیر استفاده نمایید.
• شکلات تلخ میل کنید.
• به اندازه کافی آب بنوشید.
• ویتامین‌هایی مانند E، B6،C مصرف کنید.

سخن پایانی

شما در این مقاله با سیکل قاعدگی آشنا شدید. همچنین از مراقبت ها و نکات مهم در دوران قاعدگی آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول