سیکل قاعدگی یا عادت ماهیانه، به صورت دوره‌ای با خروج خون به همراه ذرات ریزش یافته داخلی (به حالت لخته) آغاز می‌شود. لخته‌های خون در دوران قاعدگی ترکیبی از خون کامل و بافت‌های جدا شده از رحم است. به طور معمول دوره‌های قاعدگی بین ۳ تا ۵ روز زمان می‌برد. در یک سیکل قاعدگی ، بدن بانوان دچار تغییراتی می‌شود تا در هر ماه آمادگی برای بارور شدن را پیدا کنند. به طور کلی مغز، غده هیپوفیز، رحم و گردن رحم، لوله‌های فالوپ، واژن و تخمدان‌ها قسمت‌هایی هستند که در شکل گیری یک قاعدگی دخالت دارند. زمانی که هورمون‌های جنسی در بدن تغییر می‌کنند، مراحل سیکل قاعدگی ایجاد می‌شود. دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی استروژن و پروژسترون هستند که به وسیله تخمدان‌ها به وجود می‌آیند. هورمون‌های FSH (اف اس اچ) و LH (ال اچ) که در هیپوفیز ساخته می‌شوند در این امر مستقیماً تاثیرگذار هستند. برای آشنایی بیشتر با این دوران و اتفاقات مربوط به آن، این مقاله را مطالعه نمایید.
فهرست مطالب
- پریود چیست؟
- سیکل قاعدگی چیست؟
- نشانه‌های یک سیکل قاعدگی منظم چیست؟
- چرخه قاعدگی و مراحل آن چگونه است؟
- از چه سنی سیکل قاعدگی شروع می‌شود؟
- چه علائمی نشانه اختلال در سیکل قاعدگی است؟
- چگونه بدانیم که چرخه قاعدگی نامنظم است؟
- نکات حائز اهمیت در خصوص سیکل قاعدگی چیست؟
- اقدامات لازم در دوران عادت ماهیانه چیست؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
پریود چیست؟
پریود که برخی اوقات به‌عنوان قاعدگی یا حیض شناخته می‌شود، به‌عنوان فرایند ماهانه‌ای تعریف می‌شود. در این دوره به دلیل ریزش دیواره رحم، بانوان دچار خونریزی می‌شوند. این خونریزی از رحم، از طریق دهانه رحم و به سمت واژن و خارج از این ناحیه، حرکت می‌کند. چرخه قاعدگی هر ماه بدن زن را برای بارداری آماده می‌کند. درباره بالا بودن نوتروفیل در بارداری را بخوانید. پوشش رحم در طول ماه ایجاد می‌شود و اگر زنی باردار نشود، هورمون‌ها به بدن این سیگنال را می‌دهند که قاعدگی را شروع کند. قاعدگی فقط بین بلوغ و یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که زن باردار نباشد.
سیکل قاعدگی چیست؟
خون ریزی، بخشی از سیکل قاعدگی است و همواره اتفاق می‌افتد. معمولا زمان یک دوره‌ی عادت ماهیانه ۲۸ روز است که از ۲۳ تا ۳۵ روز طول می‌کشد. از روز اول پریودی تا روز اول قاعدگی بعدی، یک سیکل پریودی نام گذاری می‌شود. در نیمه اول این دوره، سطح استروژن رو به افزایش است و باعث می‌شود که سلول‌های رحمی رشد کنند. در پاسخ به هورمون FSH، یک تخمک در درون یکی از تخمدان‌ها رشد خود را آغاز می‌کند. در نزدیکی روز ۱۴ام از یک سیکل ۲۸ روزه، تخمک در پاسخ به هورمون LH از تخمدان جدا می‌شود، که این حالت آغاز مرحله تخمک گذاری خواهد بود.
در نیمه دوم، تخمک وارد لوله فالوپ می‌شود که در بین تخمدان و رحم قرار دارد. در این مرحله، سطح پروژسترون افزایش یافته و رحم آماده بارور شدن است. اگر در این مرحله تخمک به واسطه اسپرم لقاح یابد، فرد مورد نظر باردار می‌شود. در غیر این صورت، تخمک بعد از مدتی از بین می‌رود. اگر فرد باردار نشود، سطح استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می‌کند و باعث می‌شود که لایه ضخیم رحم ریزش کند و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه آغاز شود. بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: چگونه میل به شیرینی را از بین ببریم؟
نشانه‌های یک سیکل قاعدگی منظم چیست؟
قاعدگی معمولی ۳ تا ۵ روز بوده که پریودهای ۲ تا ۷ روزه نیز طبیعی هستند. اگر پریودی شما بیشتر از یک هفته طول کشید یا دچار بی‌نظمی شد؛ باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی خانم‌های جوان پریود نمی‌شوند و یا پریودی آنها به تاخیر می‌افتد. علت این حالت به دلیل استرس، کاهش وزن، ورزش سنگین است. اما پریود نشدن به معنای بارداری یا وجود مشکل نیست. پس آرامش خود را حفظ کنید و زیاد به خود استرس ندهید. چرا که خود استرس، یکی از علت‌هایی است که در ایجاد تاخیر پریودی، اثرگذار خواهد بود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله منوپوز چیست را بخوانید.
چرخه قاعدگی و مراحل آن چگونه است؟
سیکل قاعدگی به ریختن و تخلیه شدن ماهانه دیواره رحم زنان گفته می‌شود. خون عادت ماهانه که ترکیبی از خون و بافت رحم است از رحم به دهانه رحم وارد شده و سپس از طریق واژن خارج می‌شود. سیکل قاعدگی از چندین مرحله منظم و متوالی تشکیل‌شده است. این چرخه از اولین روز پریود آغاز می‌شود. مدت‌زمان میانگین هر سیکل ۲۸ روز است اما این محدوده زمانی در زنان متفاوت است به صورتی که از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر است.
- بیشتر بخوانید: با رژیم فستینگ چند کیلو لاغر می شویم؟
شروع یک سیکل قاعدگی زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های خاصی در بدن دچار تغییرات قابل‌توجهی شوند. غده هیپوفیز در مغز و تخمدان‌های سیستم باروری زنان با تولید و آزادسازی هورمون‌های مشخصی، مراحل و اتفاقات چرخه قاعدگی را سمت‌وسو می‌دهند. هر سیکل پریود از چندین فاز یا مرحله تشکیل‌شده است
مرحله خونریزی و پریود
این فاز از روز اول تا روز پنجم قاعدگی است. در این مرحله لایه داخلی رحم به نام آندومتر فروریخته و از طریق واژن تخلیه می‌شود. خونریزی پریود معمولاً ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد. آشنایی با عوارض کیسه صفرا.
اگرچه پریودهایی به مدت دو روز و یا هفت روز نیز همچنان نرمال به‌حساب می‌آیند.
مرحله فولیکولی
این مرحله از روز ۶ تا روز ۱۴ چرخه پریود در نظر گرفته می‌شود. طی این مدت سطح هورمون استروژن افزایش یافته و موجب ضخیم شدن تدریجی جداره رحم یعنی آندومتر می‌شود. از سویی دیگر، افزایش هورمون FSH یا هورمون تحریک‌کننده فولیکولی، رشد فولیکول‌های تخمدانی را در پی دارد. طی روزهای ۱۰ تا ۱۴ در یکی از فولیکول‌های در حال رشد یک تخمک به تکامل کامل می‌رسد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری آندومتریوز چیست را بخوانید.
مرحله تخمک‌گذاری در چرخه قاعدگی
تخمک‌گذاری به آزاد شدن تخمک از تخمدان گفته می‌شود. این فاز از روز ۱۴ سیکل قاعدگی شروع شده و تا روز ۲۸ ادامه دارد. افزایش ناگهانی هورمون LH موجب آزاد شدن تخمک از فولیکول تخمدانی می‌شود. پس از تخمک‌گذاری تخمک تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند. هنگامی‌که تخمک در حال حرکت در لوله فالوپ است اگر با اسپرم برخورد کند بارور می‌شود. اگر فرایند تخمک‌گذاری متوقف شود بارداری نیز صورت نمی‌گیرد.
مرحله لوتئال
این فاز از روز ۱۵ تا روز ۲۸ سیکل قاعدگی ادامه دارد. پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان، تخمک در طول لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. در این هنگام سطح هورمون پروژسترون به‌منظور آماده‌کردن دیوار رحم برای بارداری در بدن افزایش می‌یابد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله کبد چرب چیست را بخوانید. اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود، تخمک بارورشده به دیواره رحم متصل می‌شود و بارداری رخ می‌دهد. اما اگر تخمک بارور نشود سطوح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش‌یافته و دیواره ضخیم شده رحم نیز فروریخته و از واژن تخلیه می‌شود.
از چه سنی سیکل قاعدگی شروع می‌شود؟
به‌طورمعمول سیکل قاعدگی در دخترها از ۱۲ سالگی شروع می‌شود. البته سن شروع چرخه قاعدگی در بعضی دخترها ممکن است از ۸ سالگی و در برخی دیگر بسته به شرایط ژنتیکی، ۱۶ سالگی باشد. درباره بیماری پسوریازیس چیست چه می دانید؟
سیکل‌های قاعدگی تا زمان یائسگی ادامه دارد و در حدود سن ۵۰ سالگی عادت ماهانه متوقف می‌شود. در یائسگی تولید و آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها و فعالیت سیستم باروری متوقف می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله بررسی راه‌های جلوگیری از لاغری صورت حین رژیم را بخوانید.
چه علائمی نشانه اختلال در سیکل قاعدگی است؟
- عقب افتادن پریود تا سن ۱۶ سالگی
- متوقف شدن ناگهانی سیکل‌های قاعدگی
- روزهای خونریزی بیش‌ازحد معمول باشد
- خونریزی شدید
- خونریزی ماهانه شدیدتر از حد معمول باشد
- تحمل کردن درد زیاد در طی پریود
- مشاهده خونریزی بین پریودها
- احساس کسالت و بیماری پس از استفاده از تامپون
- متوقف شدن سیکل به دلیل حاملگی
- شروع نشدن سیکل قاعدگی پس از سه ماه از توقف مصرف داروهای پیشگیری از بارداری
چگونه بدانیم که چرخه قاعدگی نامنظم است؟
نمونه‌هایی از مشکلات قاعدگی عبارت‌اند از:
- دوره‌هایی که کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز باشند
- از دست‌دادن سه یا چند پریود متوالی
- جریان قاعدگی سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول باشد
- پریودهایی که بیش از ۷ روز طول بکشد
- پریودهایی که با درد، گرفتگی عضلات، تهوع یا استفراغ همراه است
- خونریزی یا لکه‌بینی که بین پریودها دیده شود
نکات حائز اهمیت در خصوص سیکل قاعدگی چیست؟
سیکل قاعدگی هر زنی متفاوت از دیگری است. در برخی زنان، در تاریخ مشخصی از هر ماه پریود رخ می‌دهد اما در برخی دیگر زمان پریود تا حدودی نامنظم است و در بعضی خونریزی نسبت به سایرین بیشتر است و در بعضی تعداد روزهای خونریزی تفاوت دارد. در سال‌هایی از زندگی ممکن است نظم چرخه قاعدگی دستخوش تغییر شود. برای مثال سال‌های نزدیک به یائسگی نظم چرخه قاعدگی مثل سابق نخواهد بود. مقاله آشنایی با خواص دارویی، درمانی و زیبایی عسل را بخوانید.
علاوه بر موارد مذکور، موارد زیر نیز قادرند سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهند:
- روش‌های پیشگیری از بارداری: قرص‌های ضدبارداری ممکن است باعث کوتاه و سبک شدن پریود شوند. بعضی از قرص‌ها نیز پریود را کاملاً متوقف می‌کنند
- بارداری: در طی بارداری سیکل قاعدگی متوقف می‌شود. توقف پریود از اولین علائم بارداری است
- سندرم پلی کیستیک تخمدان (PCOS): نامتعادل شدن سطح هورمون‌های بدن منجر به توقف رشد تخمک در تخمدان‌ها می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث پریود نامنظم می‌شود
- فیبروم رحم: رشد غیر سرطانی بافت رحم باعث طولانی و سنگین‌تر شدن پریود می‌شود
- اختلالات تغذیه‌ای: آنورکسی (بی‌اشتهایی)، پرخوری عصبی و دیگر اختلالات تغذیه‌ای باعث تأثیر منفی بر سیکل‌های قاعدگی دارد
اقدامات لازم در دوران عادت ماهیانه چیست؟
برای رعایت بهداشت و مراقبت از خود باید رعایت نکاتی را در نظر بگیرید:
- مرتب حمام کنید. برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که حمام رفتن ممکن است سبب نازایی شود. اما حمام کردن باعث پیشگیری از عفونت خواهد شد.
- روزانه لباس زیر خود را تعویض کنید.
- بعد از تعویض نوار بهداشتی دست‌هایتان را بشویید.
- مصرف داروهای ضدالتهابی و مسکن می‌تواند کمک حالتان باشد.
- تغذیه سالم، کاهش مصرف کافئین در این دوران بسیار موثر خواهد بود.
- خوردن کربوهیدرات‌ها مانند: میوه، سبزیجات و غذاهای کامل می‌تواند در بهبودی شما نقش مهمی داشته باشد. غذاهایی مانند زردآلو، پرتقال، آلو، گلابی، خیار، ذرت و هویج را در برنامه غذایی خود جای دهید.
- کافئین نخورید. زیرا باعثافزایش اسید معده می‌شود و اگر معده حساسی داشته باشید، اذیت خواهید شد.
- از انواع کلسیم‌ها بهره ببرید. خانمها روزانه به۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم احتیاج دارند. بنابراین میتوانید از مواردی مثل کلم، کشک، بروکلی، ماست و شیر استفاده نمایید.
- شکلات تلخ میل کنید.
- به اندازه کافی آب بنوشید.
- ویتامین‌هایی مانند E، B6،C مصرف کنید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با سیکل قاعدگی آشنا شدید. همچنین از مراقبت ها و نکات مهم در دوران قاعدگی آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
خیر، در خانم ها سیکل قاعدگی بین سنین ۴۵ تا ۵۱ متوقف می شود. متوقف شدن سیکل قاعدگی به این معناست که فرد دیگر قابلیت باروری ندارد.
خیر خانمها می توانند در هر زمانی از عادت ماهیانه حمام کنند چون باعث حفظ بهداشت و ارامش فرد است. بنابراین هرگونه شایعه در رابطه با ابتلا به سرد شدن رحم، کیست و تنبلی تخمدان، نازایی، افزایش درد و خونریزی بر اثر رفتن به حمام و دیگر عفونت های رایج ناشی از حمام در دوران پریود شایعه ای بیش نیست و صحت ندارد و هیچ دلیل و مدرک علمی در پشتیبانی از آن وجود ندارد.
