پزشکی زنان از جمله رشتههای تخصصی بالینی است که در جهت پیشگیری به ویژه غربالگری، تشخیص و درمان بیماریهای زنان فعالیت میکند و به پزشکانی که در این رشته تحصیل کرده اند، متخصص زنان و زایمان گفته میشود. رشته پزشکی زنان و زایمان بر بیماریهای دستگاه تولید مثل زنان، بیماریهای پستان مرتبط با این رشته و مراقبت مادر و جنین در حین بارداری و زایمان تمرکز دارد.
بانوان به عنوان نیمی از قشر فعال جامعه و ستون خانواده باید همواره مراقب سلامت خود باشند و در صورت بروز کوچکترین نشانه های اختلال در سلامت خود باید به پزشک مراجعه کنند. برخی از بیماری ها وجود دارد که مختص بانوان می باشد و تنها متخصص زنان می تواند آن را بررسی و تشخیص دهید. درنتیجه چیزی که در ایران با نام دکتر یا متخصص زنان و زایمان میشناسیم، ترکیبی از متخصص زنان (Gynecologist) و متخصص زایمان (Obstetrician) است و در دنیا آن را با نام OB-Gyn میشناسند.
پزشکی زنان در زمینه مسائل مربوط به زنان مانند ناباروری، حفظ سلامتی در دوران باردار، بارداری و زایمان، اختلالات دستگاه ادراری مثل بیاختیاری، سرطان دستگاه تناسلی، سرطان سینه، تومورهای مربوط به بارداری، سلامت پیشگیرانه، جراحی زنان، جراحی زیبایی زنان، سقط جنین، حاملگی خارج از رحم، تشخیص به موقع بیماریهای جنسی، عفونتهای مقاربتی، ناهنجاریهای مادرزادی، بی اختیاری ادرار و مدفوع، پارگی رحم، فیبروئید رحم، کیستهای دستگاه تناسلی میپردازد.
مهارتهای کاربردی که یک متخصص زنان و زایمان به منظور کار در حرفه پزشکی زنان باید در خود تقویت کند شامل انتخاب روش آموزش، مدیریت زمان، کاربرد علوم، مدیریت منابع انسانی، فهم نوشتهها، یادگیری، تفکر انتقادی، حل مسائل پیچیده، سخنورزی، گوش دادن، خدمت رسانی، متقاعدسازی و تصمیمگیری است.
مهارتهای نرم، ظرفیتهای یادگیری توسعه یافته افراد هستند که برای انجام وظیفه بهتر در شغل کمک میکنند. تواناییها ویژگیهای پایدار فکری و جسمی هستند که بر عملکرد فرد در شغلش تاثیرگذار هستند.
دکتر متخصص زنان و زایمان به تواناییهایی مانند شمّ مسئلهیابی، درک شفاهی، درک نوشتاری، بیان شفاف و قابل فهم، شناسایی الگوها، ایدهپردازی، ادراک سریع، دید دور، حساسیت شنوایی، دید در شب، دید پیرامونی، دید در نور شدید، مهارت دستها، مهارت انگشتان، واکنش سریع و هدفمند، ثبات دست و بازو، قدرت بالاتنه، قدرت ایستایی، چالاکی و انعطاف پذیری پویا نیاز دارد.
دکتر زنان کسی است که در مسائل مربوط به دستگاه تناسلی زنان و بارداری تخصص دارد. چنین دکتری میتواند بیماریها و مشکلات مربوط به دستگاه تناسلی و تولید مثل زنان را تشخیص دهد و درمان کند.
کارهایی که این دکترها انجام میدهند شامل تستهای لگنی (Pelvic Exams)، تست پاپ اسمیر (Pap Smear)، آزمایش سرطان، راهنمایی و مشاوره درباره سکس و حاملگی، درمان نازایی و در نهایت، بررسی و درمان انواع عفونت واژن مانند عفونت قارچی واژن است. یکی دیگر از شاخه های پزشکی در حوزه زنان، جراحی زنان و زایمان می باشد که در حوزه بیماری های مرتبط با تولید مثل، دوران بارداری و پس از زایمان فعالیت دارد.
یکی از ویژگی های بهترین دکتر زنان و زایمان، علاوه بر داشتن دانش به روز در خصوص علوم پزشکی زنان، توانایی وی در برقراری ارتباط با بیمار مراجعه کننده است. پزشکی به عنوان بهترین پزشک زنان و زایمان، شناخته خواهد شد که فضایی را فراهم آورد تا بیمار با آرامش کامل و بدون خجالت کشیدن یا پنهان کاری مشکلاتش را بیان کند.
البته راهنمایی های یک دکتر خوب متخصص زنان و زایمان، به بیمار در خصوص یافتن ریشه مشکلاتش کمک بیشتری خواهد کرد. بیمارانی که دچار مشکلاتی از جمله سرطان هستند و یا اختلالات قاعدگی و کیست های تخمدان را برای اولین بار تجربه می کنند و یا حتی زنانی که به زودی قرار است فرزندشان را به دنیا بیاورند، عموماً دچار اضطراب فراوانی هستند، بهترین پزشک متخصص زنان و زایمان، پزشکی است که با دادن اطلاعات جامع به بیمارش و نیز تبحر در امر پزشکی، برای بیمارانش امنیت خاطر فراهم آورد.
امروزه خانوادههایی که قصد دارند بچهدار شوند، معمولا از پیش از بارداری تا پس از زایمان، تحت نظر متخصصان این حوزه قرار میگیرند. خانمها اهمیت زیادی برای این موضوع قائل هستند دوست دارند زایمانی اصولی و بدون استرس داشته باشند. اما متاسفانه در جامعه درک درستی از تفاوت بین دو حرفه مامایی و تخصص زنان و زایمان وجود ندارد.
ماما در مراحل پیش از بارداری، در طول بارداری، زایمان و بعد از زایمان، مراقب مادر و کودک است. به عبارتی وظیفه اصلی ماما، حفظ سلامتی مادر و نوزاد و ارائه خدمات به آنها است.
ماماها علاوه بر راهنمایی زنان باردار و مشاوره دادن به آنها، وظایف دیگری نیز دارند. بهعنوان مثال مشاورههای پیش از ازدواج، معاینه و تشخیص بیماریهای ساده زنان، مشاوره در حوزه تنظیم خانواده، بهداشت خانواده و بهویژه بهداشت زنان و مسائل مشابه دیگر از وظایف رشته مامایی است.
متخصص زنان در واقع آزمایشهای مختلفی را مانند تست پاپ اسمیر، اس تی دی، آزمون سینه، کنترل باروری و تستهای الزامی دیگر برای زنان تجویز میکند و فعالیت او بیشتر در حوزه سلامت زنان است. پزشک زنان از طرفی همه مشکلات و بیماریهای مربوط به بارداری، باروری، قاعدگی، زایمان، عفونتهای مراقبتی، اختلالات هورمونی و سایر بیماریهای مختص به زنان را درمان میکند.