آسپرین که از داروهای پرمصرف و پرکاربرد در جهان است، از خانواده سالیسیلات‌ها محسوب می‌شود. این دارو یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین داروهای اکتشافی بشر است. آسپرین که حاوی سالیسیلات است در گیاهی مانند درخت بید وجود دارد. گفته می‌شود بیش از 3500 سال از کشف و مصرف این دارو می‌گذرد.
بقراط نیز جهت کنترل تب و درد بیماران، از پوست درخت بید بهره می‌برده است. البته امروزه نیز افرادی هستند که هنوز هم از همان روش برای تسکین درد استفاده می‌کنند. آسپرین کاربردهایی دارد که برخی از آنها عبارتند از: کاهش درد، دمای بالای بدن و تورم است. از سوی دیگر آسپرین برای درمان حمله‌های قلبی، سکته و آنژین(درد قفسه سینه) کارساز است. این دارو با نام ASA نیز شناخته می‌شود و سبب پیشگیری از انعقاد خون در عروق می‌گردد. مکانیسم اثر این قرص به این شکل است که با مسدود نمودن یک ماده به نام آنزیم سیکلواکسیژناز در بدن فرد، التهاب و درد را کم می‌کند.
آسپرین از چسبیدن پلاکت‌های خون نیز جلوگیری کرده و مانع لخته شدن خون در افراد مستعد انعقاد خون می‌شود. این دارو برای افرادی که جراحی‌هایی مانند بای‌پس قلب، اندآرترکتومی کاروتید آنژیو انجام داده‌اند، مفید است. آسپرین یک داروی خوراکی است که به راحتی از طریق سیستم گوارش جذب و از طریق ادرار دفع می‌شود. 80 الی 90 درصد این دارو به پروتئین‌های پلاسما اتصال یافته و نیمه عمری حدود 2 الی 3 ساعت دارد و در کبد فرد به صورت وسیع متابولیزه می‌شود. آسپرین برای بیمارانی که مبتلا به آسم، مشکلات کلیوی و کبدی، کم شدن میزان آب بدن، اولسر پپتیک و یا فقدان G6PD و همچنین حساسیت به آسپرین دارند، بهتر است با احتیاط بسیار مصرف شود. این دارو برای افراد زیر 18 سال خصوصا کودکان، مناسب نیست زیرا احتمال بروز بیماری وخیم‌تری با عنوان سندرم ری را بالا می‌برد، که شاید بعد از عفونت‌های ویروسی چون سرماخوردگی و یا آنفولانزا و… بروز کند.
این بیماری ریسک آسیب مغزی دائمی و یا مرگ را هم ممکن است در پی داشته باشد. آسپرین در موارد خاص و زیر نظر پزشک، می‌تواند برای کودکان مفید واقع شود. عموما، استامینوفن و یا ایبوپروفن برای این گروه سنی مناسب‌تر از آسپرین است. برای بزرگسالان، مصرف دوز بالای آسپرین جهت تسکین درد و کم شدن تب، کاربرد دارد. ولی مصرف آن در دوزهای پایین و به‌صورت منظم، سبب پیشگیری از انعقاد خون می‌شود. آسپرین‌های 75، 80 و 81 میلی‌گرمی را آسپرین‌های دوز پایین و یا به اصطلاح آسپرین بچه می‌نامند.
موارد مصرف آسپرین
این دارو کاربردهای زیادی دارد که به طور خلاصه به موارد زیر باید اشاره نمود:
- آسپرین برای از بین بردن دردهای کم و متوسط مفید است. این دردها می‌توانند، دردهای دندان، پریود بانوان، آرتروز، سردرد میگرنی، آنفولانزا، سرماخوردگی، عضلانی و رگ به رگ شدن‌ها باشد.
- برخی عفونت‌های باکتریایی مانند تب روماتیسمی که در گلو ایجاد می‌شود، دلیل دیگر استفاده از این دارو است. این بیماری معمولا بین سنین 5 الی 15 سال رایج‌تر است. این عفونت معمولا سبب تورم قلب، التهاب بافت‌های پیوند شده، بافت‌های زیر پوستی، ورم مفاصل و عروق و .. شود.
- بیماری روماتیسم مفصلی، یک بیماری خود ایمنی است که بدن به یاخته‌های خویش حمله‌ور شده و سلول‌های سالم را از بین می‌برد. اغلب این بیماری به مفصل‌های کوچک مثل انگشت‌های دست، مچ دست و یا پا تاثیر می‌گذارد.
- جلوگیری از سرطان کولورکتال که به آن سرطان روده بزرگ نیز می‌گویند.
- عموما پزشکان مصرف آسپرین را برای افرادی که کلسترول بالا دارند، دچار پرفشاری خون هستند، سیگاری می‌کشند، مبتلا به دیابت هستند و افرادی که نقص خون‌رسانی به مغز دارند، توصیه می‌کنند.
- با مصرف آسپرین احتمال بروز سرطان‌هایی چون مری، معده و پروستات کم می‌شود.
- همچنین پزشکان مصرف آسپرین با دوز پایین را برای افرادی که دچار آسیب شبکیه چشم هستند و همچنین افرادی که بیش از 1 سال مبتلا به دیابت می‌باشند، توصیه می‌کنند.
عوارض جانبی آسپرین
آسپرین نیز مانند تمام داروها، در کنار بهبود شرایط بیمار، عوارضی نیز دارد. که شدت این عوارض از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این دارو در دسته داروهای کم عارضه قرار دارد که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم.
مهم‌ترین عارضه آسپرین، خونریزی است. زیرا فرد با مصرف این دارو سبب کم شدن توانایی پلاکت‌های خون می‌شود. از سوی دیگر این دارو موجب روان‌تر شدن جریان خون نیز می‌شود. به همین دلیل افرادی که آسپرین مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خونریزی قرار دارند. لازم به ذکر است خونریزی به عواملی چون سن، ابتلا بودن فرد به سایر بیماری‌ها، دیگر داروهای مصرفی فرد، شرایط زندگی حرفه‌ای و شخصی افراد و همچنین شکننده بودن رگ‌ها، بستگی دارد. البته خونریزی ایجاد شده که دلیلش آسپرین است، معمولا خفیف است، که با نشانه‌هایی چون، کبودی، خونریزی حین استفاده از مسواک، خونریزی بینی کم، قابل مشاهده است. با رعایت نکات کوچک، فرد می‌تواند از بروز این‌گونه عوارض جلوگیری نماید.
- مشکلات گوارشی از دیگر عارضه‌های آسپرین است که موجب صدمه به مخاط معده می‌شود. معمولا پزشک معالج با توجه به شرایط و پیشینه بیمار، در کنار آسپرین داروهای کم کننده اسید معده را توصیه می‌کند. حتما پیش از آغاز مصرف این دارو، در مورد مشکلات گوارشی خود با پزشک مشورت نمایید.
- سایر عوارض این دارو عبارتند از: سوء‌هاضمه، احساس تهوع و استفراغ، عدم تعادل و سرگیجه، افت فشار خون و قند خون، خستگی، مشکلات پوستی(کهیر، راش)، سردرد، آریتمی قلبی، مشکلات شنوایی(کم شنوایی، وزوز گوش)، تیره رنگ شدن مدفوع، کم شدن آب بدن، بالا رفتن پتاسیم خون، هپاتیت موقت، ورم معده و شدت یافتن نشانه‌های آسم.
- سکته هموراژیک که یک عارضه بسیار نادر این دارو است، به‌صورت خونریزی مغز و یا معده و حتی مشکلات کلیوی بروز می‌کند.
- با مصرف دوز بالا آسپرین احتمال تشنج و یا کم شدن شنوایی در فرد وجود دارد. در صورت اوردوز کردن، فورا به اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید. هرگز این دارو را بدون اجازه پزشک کم، زیاد و یا قطع نکنید که دچار عوارضی مانند موارد ذکر شده فوق، می‌شوید.
بروز هر کدام از این عوارض، در صورت خفیف بودن، ممکن است بعد از چند هفته از شروع درمان از بین بروند، اما در صورت ادامه دار شدن و شدت عوارض حتما با پزشک معالج مشورت نمایید.
