یائسگی بخشی از دوران زندگی تمام خانمها است که علائم، مشکلات و عوارض خاص خود را به همراه دارد. در این مطلب سعی میکنیم به تمام سوالات شما در مورد یائسگی پاسخ دهیم. علائم یائسگی چیست؟ عوارض بعد از یائسگی چیست؟
فهرست مطالب
- یائسگی چیست؟
- سن یائسگی به چه عواملی بستگی دارد؟
- علائم یائسگی چیست؟
- علائم و تشخیص یائسگی در افرادی که رحم خود را برداشته اند چگونه است؟
- یائسگی از چند سالگی شروع می شود؟
- آیا خونریزی بعد از یائسگی طبیعی است؟
- آیا لکه بینی بعد از یائسگی هم نشانه وجود بیماری است؟
- آیا انجام آزمایش های هورمونی برای تشخیص یائسگی ضروری می باشد؟
- عوارض یائسگی چیست؟
- آیا امکان بارداری پس از ابتلا به یائسگی وجود دارد؟
- بررسی درمان علائم یائسگی
- سخن پایانی و سوالات متداول
یائسگی چیست؟
یائسگی یا پساقاعدگی یک مسئله فیزیولوژیک است که در زندگی همه زنان به صورت طبیعی رخ میدهد. با افزایش سن در خانمها تخمدانها هورمون کمتری (مخصوصا استروژن) ساخته و ترشح میکنند. بنابراین به تدریج قاعدگیهای فرد نامنظم میشود و پس از مدتی به طور کامل متوقف خواهد شد؛ در این شرایط فرد یائسه شده است. از نظر علمی، خانمهایی که ۱۲ ماه پشت سر هم قاعدگی را تجربه نمیکنند، وارد دوره پساقاعدگی یا یائسگی شدهاند.
سن یائسگی به چه عواملی بستگی دارد؟
اغلب زنان در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی یائسه میشوند. البته سن پساقاعدگی ارتباط دقیقی با مسئله وراثت دارد. مواردی همچون مصرف سیگار، روشی که برای جلوگیری از بارداری استفاده میکردهاند، شاخص توده بدنی و… ارتباط خاصی با پساقاعدگی افراد ندارد.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که بعضی از افراد زودتر از موعد وارد دوران پساقاعدگی میشوند. این موضوع میتواند علتهای ژنتیکی داشته باشد یا بخاطر عوامل محیطی مانند جراحی یا شیمی درمانی رخ دهد. در برخی موارد، پزشکان با تجویز داروهای هورمونی، باعث از سر گرفتن قاعدگی میشوند، اما گاهی هم امکان پیشگیری از یائسگی وجود ندارد و ممکن است فرد در سن کمتر از ۴۰ سال هم یائسه شود.
علائم یائسگی چیست؟
با از کارافتادن عملکرد تخمدان ها در بدن، سطح هورمون استروژن افت پیدا می کند، و متعاقب آن علائم پساقاعدگی پدیدار می شوند. همان طور که در بالا نیز توضیح داده شد، در برخی افراد این علائم از حدود ۴ سال قبل از توقف چرخه قاعدگی شروع می شوند. هرچند برخی افراد نیز علائم بسیار کمی داشته یا حتی هیچ علائمی ندارند.
اما شایع ترین علائم یائسگی:
- احساس گرگرفتگی: احساس گرگرفتگی در ۶۰ الی ۸۰ درصد افراد پس از یائسگی دیده می شود و لذا شایع ترین علامت یائسگی می باشد. معمولا به صورت دفعات متعدد گرگرفتگی ابتدا در سر و صورت و قفسه سینه می باشد و سپس مابقی نواحی بدن را نیز درگیر می کند، و طی دو الی چهار دقیقه نیز برطرف می شود. در بسیاری از موارد همراه با لرز و تعریق فراوان و احساس طپش قلب و اضطراب نیز می باشد. تعداد این حملات از یک الی دو بار در روز تا هرساعت یک مرتبه متغیر می باشد.
- تعریق شبانه: برخی افراد حین خواب با احساس گرما یا سرمای شدید و با تعریق فراوان در حالی که لباس هایشان خیس از عرق می باشد، بیدار می شوند. این اتفاق ممکن است چندین مرتبه طی شب رخ داده و مانع خواب کافی و موثر باشد، و لذا با احساس خستگی و افسردگی در طول روز نیز همراه باشد.
- اختلال خواب: حتی بدون وجود تعریق های شبانه، یکی از علائم شایع یائسگی می باشد که در بسیاری از زنان در طی یائسگی دیده می شود.
- خشکی واژن: یکی دیگر از علائم شایع یائسگی، خشکی واژن می باشد که می تواند با خارش، درد و احساس ناراحتی در واژن و حین نزدیکی همراه باشد.
- افسردگی: اختلال حافظه، اختلال تمرکز، احساس افسردگی، بی حوصلگی، زیاد شدن ساعات خواب در شبانه روز نیز می تواند در شماری از افراد در دوران یائسگی دیده شود.
علائم و تشخیص یائسگی در افرادی که رحم خود را برداشته اند چگونه است؟
در افرادی که تنها رحم خود را از بدن خارج کرده اند، اما تخمدان ها دست نخورده در بدن باقی مانده است، یائسگی مثل سایر افراد رخ می دهد. اما پاسخ به این سوال که علائم و تشخیص پساقاعدگی در افرادی که رحم خود را برداشته اند چگونه است، بسیار دشوار می باشد. زیرا این افراد به دلیل نداشتن رحم، خونریزی قاعدگی را نیز تجربه نمی کنند. تشخیص پساقاعدگی در این افراد با بروز علائم ناشی از افت سطح استروژن مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، افزایش وزن و خشکی واژن در سنین ۴۵ الی ۵۵ سالگی می باشد.
یائسگی از چند سالگی شروع می شود؟
این که پساقاعدگی از چند سالگی شروع می شود و از کی باید نگران آن باشیم، سوال مهمی می باشد که در این قسمت به آن پرداخته می شود. یائسگی در زنان معمولا در سنین ۴۵ الی ۵۵ سالگی و به طور متوسط در ۵۱ سالگی رخ می دهد. اگر علائم یائسگی در سنین قبل از ۴۰ سالگی شروع شوند، به آن پساقاعدگی زودرس گفته می شود که به طور کامل در مطالب بعدی به آن پرداخته می شود.
آیا خونریزی بعد از یائسگی طبیعی است؟
همانطور که پیش از این توضیح دادیم، با شروع فرایند پساقاعدگی، فرایند تخمکگذاری در بدن خانمها متوقف میشود. بنابراین بدن دیگر نیازی به قاعدگی ندارد و خونریزیهای ماهانه متوقف خواهد شد. با توجه به این موضوع میتوانیم بگوییم که خونریزی بعد از یائسگی طبیعی نیست و به بررسی پزشک نیاز دارد. در این بخش علتهای احتمالی این نوع خونریزی را بررسی میکنیم.
اولین نکتهای که باید به آن توجه داشته باشید این است که احتمال دارد خونریزی شما همان خون قاعدگی باشد و شما هنوز به صورت کامل یائسه نشده باشید. اما اگر وارد مرحله پساقاعدگی شدهاید و همچنان خونریزی واژینال را تجربه میکنید، باید به مشکلاتی که در ادامه نام میبریم، مشکوک شوید.
- سرطان رحم، از جمله سرطان آندومتر و سارکوم رحم
- سرطان واژن یا دهانه رحم
- آتروفی آندومتر یا واژن (نازک شدن بافتهای تشکیل دهنده رحم و واژن)
- فیبرویئد رحم
- پولیپ رحم
- عفونت داخلی رحم
- ترومای لگن
- خونریزی دستگاه ادراری یا رکتوم
- رشد بیش از حد سلولهای تشکیل دهنده دیواره و بخش داخلی رحم
- عوارض هورمون درمانی
تنها با تکیه بر نشانه خونریزی بعد از یائسگی نمیتوان تشخیص داد که فرد با کدام یک از مشکلات بالا درگیر است. این خونریزی فقط نشان میدهد شما باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید و معاینات لازم را انجام بدهید تا نتیجه قطعی مشخص شود. حتی احتمال اینکه خونریزی بیضرر باشد نیز وجود دارد.
آیا لکه بینی بعد از یائسگی هم نشانه وجود بیماری است؟
لکه بینی هم بخشی از فرایند قاعدگی محسوب میشود؛ بنابراین در حالت طبیعی، لکه بینی هم بعد از پساقاعدگی به پایان میرسد. اگر بیشتر از ۱۲ ماه است که پریود نمیشوید و لکهای هم ندیدهاید، اما دوباره لکه بینی را تجربه کردهاید، لازم است توسط پزشک متخصص معاینه شوید. علتهای لکه بینی بعد از یائسگی هم شبیه به خونریزی است؛ یعنی ممکن است بیخطر باشد یا نشان از عفونت و بیماریهای جدیتری مانند سرطان داشته باشد. یکی از علتهایی که پزشکان توصیه میکنند خانمها در دوران پساقاعدگی تحت نظارت پزشک باشند، این است که علائمشان مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت وجود مشکل، در کوتاهترین زمان ممکن، اقدامات مورد نیاز برای رفع آن انجام شود.
آیا انجام آزمایش های هورمونی برای تشخیص یائسگی ضروری می باشد؟
برخلاف تصور اکثر مردم، جواب به این سوال که آیا انجام آزمایش های هورمونی برای تشخیص پساقاعدگی ضروری می باشد؟ منفی می باشد. به طور کلی اگر علائم پساقاعدگی در زمان مقرر یعنی ۴۵ الی ۵۵ سالگی شروع شوند، نیازی به آزمایش های هورمونی برای تشخیص باقی نمی ماند.
اما چنانچه علائم پساقاعدگی در سنین قبل از ۴۵ سالگی آغاز شوند، پزشک معمولا برای بررسی یائسگی زودرس، آزمایش های هورمونی برای شما درخواست می کند.
عوارض یائسگی چیست؟
حال به این سوال پاسخ می گوییم که عوارض یائسگی چیست؟ عوارض یائسگی معمولا به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن رخ می دهند. از جمله عوارض شایع یائسگی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوکی استخوان.
- آب مروارید.
- بی اختیاری ادرار.
- بیماری های قلبی عروقی.
- افسردگی و اختلالات خلقی.
- کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن.
- آتروفی واژن.
- نزدیکی دردناک.
آیا امکان بارداری پس از ابتلا به یائسگی وجود دارد؟
جواب به این سوال که آیا امکان بارداری پس از ابتلا به پساقاعدگی وجود دارد، به طور کلی منفی می باشد. اما باید دقت شود که در ۴ سال پیش از ابتلا به یائسگی که نظم چرخه های قاعدگی بهم خورده است، همچنان امکان بارداری وجود دارد. تنها زمانی می توان استفاده از روش های جلوگیری از ابتلا به بارداری را کنار گذاشت، که حداقل یک سال از اتمام خونریزی های قاعدگی گذشته باشد و دیگر پریود نشوید.
بررسی درمان علائم یائسگی
جهت درمان علائم پساقاعدگی، روش های متعددی پیشنهاد شده است. این روش ها بر حسب شدت و مدت علائم در افراد مختلف، متفاوت می باشند.
گرگرفتگی و تعریق شبانه:
استعمال سیگار، منجر به تشدید احساس گرگرفتگی می شود. در نتیجه اولین قدم در افراد سیگاری، ترک سیگار است. همچنین پوشیدن لباس های خنک، و عدم مصرف نوشیدنی های داغ مثل چای و قهوه نیز در برطرف کردن علائم پساقاعدگی مفید می باشند.
خشکی واژن:
استفاده از انواع لوبریکنت های موجود در بازر پیش از نزدیکی، به کاهش خشکی واژن کمک کننده است و درمان علائم پساقاعدگی نقش دارد.
مشکلات خواب:
خوابیدن منظم در یک ساعت مشخص و برخاستن در یک ساعت مشخص روزانه از خواب، نقش مهمی در درمان مشکلات خواب دارد. حتی اگر احساس خواب آلودگی ندارید، مهم است که در ساعت مشخص هر شب تلاش برای خوابیدن کنید.
همچنین عدم مصرف الکل و کافئین مانند قهوه و چای، در کمک به درمان علائم یائسگی و مشکلات خواب، نقش مهمی دارد.
هورمون درمانی:
هورمون درمانی نقش مهمی در درمان برخی علائم پساقاعدگی مانند گرگرفتگی، افسردگی و خشکی واژن دارد. اگرچه که به جهت داشتن عوارض فراوان، در برخی افراد مانند بیماران قلبی و یا سابقه داشتن سرطان سینه یا سابقه سکته مغزی، استفاده از آن توصیه نشده است. استفاده از هورمون درمانی حتی در زنانی که رحم خود را برداشته اند نیز برای درمان علائم یائسگی مفید می باشد. روش های مختلف هورمون درمانی مانند قرص های خوراکی، پچ های پوستی و حلقه های واژینال برای حداکثر ۵ سال در افراد کوچکتر از ۶۰ سال قابل استفاده می باشند.
درمان های دارویی غیر هورمونی
پاروکستین:
قرص پروکستین علاوه بر کاهش افسردگی، در کاهش احساس گرگرفتگی نیز در افراد پس از پساقاعدگی موثر می باشد.
گاباپنتین:
مصرف یک عدد قرص گاباپنتین پیش از خواب، در درمان احساس گرگرفتگی و علائم پساقاعدگی موثر می باشد.
اکسی بوتینین:
دیده شده است داروی اکسی بوتینین که برای درمان بی احتیاری اداراری استفاده می شده، در درمان علائم یائسگی و کاهش احساس گرگرفتگی نیز نقش داشته است.
استروژن های گیاهی:
استفاده از استروژن های گیاهی مانند سویا، عدس، دانه کتان، غلات، شبدر قرمز و انواع میوه ها و سبزیجات نیز در درمان علائم یائسگی مانند گرگرفتگی نقش مهمی داشته است. همچنین عوارض کمتری نیز از هورمون درمانی کلاسیک دارد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با یائسگی آشنا شدید. همچنین از عوارض و درمان علائم آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
خیر. به یائسگی در مردان آندوپوز گویند. حالتی که در آن علائمی مشابه آنچه در زنان ایجاد میشود در مردان نیز به دلیل کاهش سطح هورمون مردانه یعنی تستوسترون ایجاد میشود.
اضافه وزن در یائسگی علتهای مختلفی دارد. تغییرات هورمونی باعث افزایش چربیهای اطراف لگن، باسن و رانها میشود. افزایش سن، تغذیه و ژنتیک از دیگر علتهای تأثیرگذار روی افزایش وزن در یائسگی هستند. با افزایش سن، توده عضلانی بدن کمتر و چربیها بیشتر میشود؛ در نتیجه میزان سوخت و ساز بدن و مصرف کالری آن کمتر میشود. بنابراین اگر همچنان مثل قبل غذا بخورید و فعالیتی نداشته باشید، احتمالا بعد از مدتی اضافه وزن پیدا میکنید.