بیماری آندومتریوز یا نابه‌جایی آستر رحم به حالتی گفته می‌شود که یاخته‌های مشابه با یاخته‌های آستر رحم در بیرون از رحم رشد کنند. نام‌های دیگر این وضعیت آندومتروز و اندومتروز است.این حالت زمانی رخ می‌دهد که غدد آستری (آندومتریال) و بسترهٔ رحم در بیرون از آستر رحم (آندومتر) و ماهیچه زهدان رشد کنند. لگن شایع‌ترین محل آندومتریوز است. در این بیماری بافت آستر (مخاط رحم) پرکار در بیرون از محل اصلی (رحم) پایه‌ریزی می‌شود. این بافت در تمام بافت‌های بدن به جز طحال ممکن‌است به‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدید آمدن آن و در ۵۰ درصد موارد، لگن است که در این قسمت، تخمدان‌ها (حدود ۴۰ درصد موارد) بیش از دیگر اندام‌ها گرفتار اندومتریوز میشوند؛ بنابراین همزمان با قاعدگی این نقاط خونریزی می‌کنند که در نتیجه دشواری‌های فراوانی برای فرد به‌وجود می‌آید. رایج‌ترین عوارض درد موقع عادت ماهانه، نازایی و دردهای مزمن لگنی است.
فهرست مطالب
- بیماری آندومتریوز چیست؟
- علائم بیماری آندومتریوز چیست؟
- علل بیماری آندومتریوز چیست؟
- عوامل خطرساز در ایجاد بیماری آندومتریوز چیست؟
- عوارض بیماری آندومتریوز چیست؟
- تشخیص بیماری آندومتریوز چگونه است؟
- درمان بیماری آندومتریوز چگونه است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
بیماری آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز به معنی رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون از رحم است. لگن شایع‌ترین محل بروز آندومتریوز است. در این بیماری بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود (رحم) تشکیل می‌شود. این بافت می‌تواند در تمام بافت‌های بدن به جز طحال به وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن است که در این قسمت هم، تخمدان‌ها بیشتر گرفتار اندومتریوز میشوند. در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می‌شود و خونریزی می‌کند.
در آندومتریوز، بافت‌های اطراف ممکن است تحریک شوند و در نهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی گردد. آندومتریوز می‌تواند باعث درد شدید، مخصوصا در دوران عادت ماهانه گردد. مشکلات بارداری نیز ممکن است بوجود آورد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله یائسگی چیست را بخوانید.
علائم بیماری آندومتریوز چیست؟
– اولین علامت آندومتریوز، درد لگن میباشد که اغلب همراه با عادت ماهانه است. این درد با گذشت زمان بدتر می‌شود. درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است قبل از عادت ماهیانه شروع شده و چندین روز بعد از عادت ماهیانه ادامه داشته باشد. پزشکان توصیه می‌کنند زنان متاهلی که دارای آندومتریوز هستند، هر چه زودتر باردار شوند تا آندومتریوز بدتر نشود.
- عادت ماهانه دردناک (دیسمنوره)
- درد در طی و یا بعد از نزدیکی با همسر
- درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن: ممکن است این درد در طی عادت ماهیانه وجود داشته باشد.
- خونریزی بیش از حد: ممکن است در طی عادت ماهانه خونریزی بیش از حد داشته باشید و یا بین دو قاعدگی، خونریزی داشته باشید.
- نازایی در برخی زنان
- دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.
شدت درد همیشه نشانه مطمئنی برای این بیماری نمی‌باشد. برخی زنان مبتلا دارای درد شدید هستند، در حالی که برخی دیگر درد کمی دارند و یا اصلا درد ندارند. آندومتریوز گاهی اوقات با برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های التهابی لگن و یا کیست تخمدانی اشتباه گرفته می‌شود. آندومتریوز گاهی با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) نیز اشتباه می‌شود. این سندرم باعث اسهال، یبوست و درد شکم می‌شود.
علل بیماری آندومتریوز چیست؟
در ایجا 5 علت شایعی را که باعث میشوند بافت داخلی رحم در جای دیگری از بدن رشد کند، برای شما می گوییم:
- قاعدگی عقب گرد: بیشترین علت آندومتریوز میباشد. در این نوع قاعدگی، خون قاعدگی شامل سلول‌های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند، از طریق لوله‌های رحمی وارد حفره لگنی میشوند. این سلول‌های آندومتر به دیواره لگن می‌چسبند و در آنجا رشد می‌کنند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می‌شود. در موارد شدید آندومتریوز، جراحی برای خارج کردن رحم و تخمدان باید انجام گیرد.
- رشد سلول‌های جنینی: این سلول‌ها، حفره‌های لگنی و شکمی را می‌پوشانند و از سلول‌های جنینی بوجود می‌آیند. هنگامی که یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود، آندومتریوز گسترش می یابد.
- زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول‌های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
- انتقال سلول‌های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول‌های آندومتر را به دیگر قسمت‌های بدن انتقال دهند.
- اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می‌کند تشخیص داده و از بین ببرد.
عوامل خطرساز در ایجاد بیماری آندومتریوز چیست؟
بسیاری از عوامل زیر خطر ابتلای به آندومتریوز را زیاد می‌کنند:
- باردار نشدن بعد از ازدواج
- ابتلای یک و یا چند نفر از اقوام نزدیک به آندومتریوز
- مسدود کردن راه خروج طبیعی خون قاعدگی از بدن
- سابقه عفونت لگنی
- اختلال رحمی
نشانه‌های آندومتریوز به طور موقت با بارداری از بین می‌روند. همینطور این نشانه‌ها با یائسگی به طور کامل از بین می روند، مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بالا بودن گلبول سفید در بارداری را بخوانید.
عوارض بیماری آندومتریوز چیست؟
- نازایی: یکی از عوارض شایع آندومتریوز، نازایی زنان میباشد.برای باردار شدن، باید تخمک آزاد شده از تخمدان، در لوله رحمی (لوله فالوپ) توسط سلول‌های اسپرم باردار شود و تشکیل تخم را دهد. این تخم باید به دیواره رحم متصل شود و شروع به رشد کند.آندومتریوز ممکن است، لوله رحمی را ببندد و تخم و اسپرم را از هم دور کند. همچنین آندومتریوز ممکن است به اسپرم و یا تخم صدمه بزند. با این حال، بسیاری از زنان با آندومتریوز خفیف تا متوسط می‌توانند باردار شوند. پزشکان توصیه می‌کنند زنان متاهلی که دارای آندومتریوز هستند، هر چه زودتر باردار شوند تا آندومتریوز بدتر نشود.
- سرطان تخمدان: زنان دارای آندومتریوز، بیشتر دچار سرطان تخمدان میشوند.
تشخیص بیماری آندومتریوز چگونه است؟
- معاینه لگن توسط پزشک: برای بررسی وجود کیست در اندام تناسلی و یا زخم در رحم.
- سونوگرافی: برای وجود کیست مرتبط با آندومتریوز.
- لاپاروسکوپی: محل، وسعت و اندازه آندومتر را مشخص می‌کند.
درمان بیماری آندومتریوز چگونه است؟
- داروهای ضددرد و مسکن
- هورمون درمانی: برخی مواقع، این روش درمانی برای کاهش درد آندومتریوز موثر است. افزایش و کاهش هورمون‌ها در طول دروه قاعدگی باعث می‌شود آندومتر ضخیم شود، بریزد و خونریزی کند. با استفاده از این روش، رشد بافت آندومتر کم می‌شود.
- جراحی: اگر شما آندومتریوز دارید و می‌خواهید باردار شوید، جراحی برای برداشتن آندومتریوز در حالی که رحم و تخمدان سالم بمانند، مفید است.
- روش کمک باروری: لقاح آزمایشگاهی برای باردار شدن نسبت به عمل جراحی بهتر است.
- هیسترکتومی: در موارد شدید آندومتریوز، جراحی برای خارج کردن رحم و تخمدان باید انجام گیرد. اما در این موارد هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست، استروژن می‌تواند آندومتریوز باقیمانده را تحریک کند و درد نیز باقی بماند. بعد از هیسترکتومی، بارداری ممکن نیست.
درمان خانگی آندومتریوز:
- دوش آب گرم و پدهای گرماده، عضلات لگن را آرام و شل می‌کند و از گرفتگی و درد می‌کاهد.
- داروهای غیراستروئیدی غیرالتهاب مانند: ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند از گرفتگی‌ها و دردهای قاعدگی بکاهد.
- به طور مرتب ورزش کنید.
درمان مکمل آندومتریوز:
در برخی زنان استفاده از طب سوزنی، درد آندومتریوز را کاهش داده است. ولی تحت نظر پزشک متخصص خود باید این کار را انجام دهید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با بیماری آندومتریوز در زنان آشنا شدید. همچنین از علائم و روشهای درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
تشخیص اندومتریوز چگونه اتفاق می افتد؟
ادامه دار شدن هر کدام از علائم می تواند به تشخیص بیماری اندمتریوز کمک کند. همچنین بررسی علت ابتلا به این بیماری جهت تشخیص ضروری است.یکی از روش های تشخیص بیماری اندومتریوز لاپاراسکوپی می باشد. در طول جراحی لاپاراسکوپی شکاف کوچکی بر روی شکم اطراف ناف ایجاد می شود که پزشک با کمک ابزار لاپاراسکوپ وارد پوست شده و سپس به بررسی های لازم می پردازد.
آیا آندومتریوزیس نازایی ایجاد می کند؟
اگر به آندومتریوز مبتلا هستید، ممکن است پروسه بارداری دشوارتر شود، البته پزشکان کاملاً مطمئن نیستند که چرا چنین است. در زمان جراحی، پزشک شما ممکن است میزان، محل و عمق اندومتریوز را ارزیابی کند و شدت آندومتریوزیس را با نمره تعیین کند. در این حالت مشخص می شود که اندومتریوز فرد؛ حداقل، خفیف، متوسط یا شدید است وجود چسبندگی این نمره را بدتر می کند.
