حفظ سلامتی دهانی و دندانی یکی از فاکتورهای مهم برای حفظ سلامت بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای دهان است. بهداشت دهانی ضعیف می‌تواند باعث حفره‌های دندانی و بیماریهای لثه شود.حفظ سلامت دهان و لثه‌ها امری ضروری و مفید است. هر‌چه در سنین پایین‌تر روش‌های درست حفظ بهداشت دهانی را بیاموزید، در آینده هزینه کمتری برای درمان دندان‌ها خود پرداخت خواهید کرد. پس از امروز آموزش بهداشت دهانی به کودکان خود را در الویت قرار دهید.
فهرست مطالب
- معرفی انواع بیماریهای دهان
- آیا زخم‌ها و بیماریهای دهانی خطرناک هستند؟
- معرفی بیماری های ناشی از عفونت و وجود باکتری در دهان
- معرفی انواع بیماری های لثه
- معرفی بیماری های موجود در دهان
- سخن پایانی و سوالات متداول
معرفی انواع بیماریهای دهان
زخم دهان
زخم‌های دهانی که به آنها زخم‌های آفتی هم گفته می‌شود، ضایعات کوچک و کم عمقی هستند که در بافت نرم دهان و یا لثه‌ها ایجاد می‌شوند. برخلاف تبخال، این زخم‌ها روی لب‌های شما پدیدار نمی‌شوند و واگیردار هم نیستند. این زخم‌ها ممکن است درد داشته باشند و عمل خوردن و نوشیدن را برای شما سخت کنند.
نشانه‌های زخم‌های دهانی
اکثر زخم‌های دهانی دایره‌ای یا بیضی شکل هستند و مرکز آنها زرد یا سفید است و اطراف قرمز رنگی دارند.
زخم‌های دهانی در حفره دهانی شما (زیر زبان، در قسمت داخلی لپ‌ها و لب‌ها، روی لثه‌ها یا سقف دهان) ایجاد می‌شوند. یک یا دو روز قبل از پدیدار شدن زخم، احساس سوزش خواهید کرد.
آیا زخم‌ها و بیماریهای دهانی خطرناک هستند؟
هرکسی در هر سنی می‌تواند مبتلا به این بیماری شود ولی بیشتر در نوجوانان و جوانان و بیشتر در زنان دیده می‌شود.معمولا کسانی که دچار این بیماری می‌شوند، سابقه ابتلا به آن در خانواده‌هایشان وجود دارد. این می‌تواند به دلیل وجود یک ویژگی مشترک در محیط زندگی باشد.زخم‌های دهانی معمولا خطرناک نیستند و بعد از یک الی دو هفته به خودی خود خوب خواهند شد.
معرفی بیماری های ناشی از عفونت و وجود باکتری در دهان
از جمله مشکلات دهان و دندان می‌توان به تبخال، آفت دهان و زبان، وجود برفک در دهان و بیماریهای لثه اشاره کرد. اما درباره تبخال، این مساله در اثر ایجاد بیماریهای مختلف مثل سرماخوردگی به‌وجود نمی‌آید، بلکه خود به تنهایی یک بیماری تبخالی است. اما از راههای انتقال این بیماری می‌توان به بوسه، یا استفاده از وسایل کثیف، خوردن و آشامیدن از ظروف کسی که این بیماری را داشته است و غیره اشاره کرد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره عمل ایمپلنت دندان را بخوانید.
مورد بعد قابل اشاره، وجود خشکی دهان است. این مساله باعث ایجاد پوسیدگی دندان می‌شود؛ چراکه آب دهان به خودی خود ضد باکتری است و باکتری‌های مضر را دور می‌کند. در صورت ابتلا به این مساله باید به دندانپزشک مراجعه کرد و در صدد حل آن برآمد. از جمله بیماریهای خطرناک دهان می‌توان به سرطان دهان که یکی دیگر از مشکلات شایع است و در اثر تحریک مزمن، سیگار کشیدن و غیره ممکن است که ایجاد شود، اشاره کرد. این مساله را با وجود یک توده قرمز کم‌رنگ، بدون درد که درون دهان شکل می‌گیرد، متوجه شد.
از جمله علائم تبخال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد سوزش در دهان و روی لب‌ها
- وجود تورم روی لب‌ها یا ناحیه گلو و زبان
- داشتن گلو درد
- سخت شدن بلعیدن غذا
- ایجاد تورم در غدد
- بالا رفتن درجه حرارت بدن
- داشتن حالت تهوع و سر دردهایی خفیف
اما از راههای پیشگیری این بیماری می‌توان به استفاده از وسایل شخصی خود و منع استفاده از وسایل شخصی دیگران توجه داشت؛ همچنین رعایت بهداشت فردی چون شستن دست‌های خود قبل از خوردن هر چیزی اشاره کرد.
1- آفت دهان
برخی زخم‌های بسیار کوچک روی لب و دهان یا روی زبان که بسیار کوچک تا حدود یک سانتی‌متر می‌رسد و از لحاظ شکلی باید گفت حالت گرد، دایره‌ای و بیضی شکل هستند. غالبا به رنگ شیری، سفید و یا زرد رنگ هستند، این بیماری قابل سرایت به دیگری نیست.
علائم وجود آفت در دهان چیست؟
از دیگر مشکلات دهان و دندان می‌توان به وجود یک‌سری زخم‌های دردناک در نواحی مختلف دهان مثل زبان، گونه‌ها، لب، بودن زخم‌هایی به رنگ سفید یا زرد که اطراف آن بسیار ملتهب و قرمز است اشاره کرد.
بالا رفتن درجه حرارت بدن، متورم شدن غده‌های لنفاوی زیر گلو از راههای تشخیص آفت در دهان می‌توان به آزمایش خون سلول‌های خونی یا بررسی میزان آهن خون از طریق آزمایش و بررسی ویتامین B12 و اسید فولیک اشاره کرد.
دلایل ایجاد آفت در دهان چیست؟
گاز گرفتن زبان، گونه و لب می‌تواند از این علائم باشد. ایجاد شدن اضطراب به دلایل مختلف، تغییرات هورمونی بدن، خوردن گرمی‌جات متفاوت، آسیب‌های متفاوتی که ناشی از ساییدگی دندان‌ها است، ترک سیگار، وجود سرطان دهان، رادیوتراپی کردن، از جمله دلایل این‌گونه بیماریهای خطرناک دهان است.
راه کارهایی برای درمان آفت دهان و زبان
همان‌طور که می‌دانید آفت یک زخم است که در دهان ایجاد می‌شود و دوره نقاحت زخم حدود چند روز است و در صورتی که بیشتر طول بکشد باید به پزشک مراجعه کرد. اما در موارد مبتدی و در خانه می‌توان از بیشتر شدن آن جلوگیری کرد، برای مثال با استفاده از آب نمک و ضدعفونی کردن آن؛ در مواردی هم با استفاده از لیزر و با بی‌حسی موضعی برای بهبودی هر چه زودتر آن و تسکین درد آن قابل استفاده است.
2- برفک دهان در کودکان و نوزادان
برفک دهان یک بیماری قارچی است که در داخل و اطراف دهان کودکان و نوزادان ایجاد می‌شود. تمامی نوزادان در سال اول زندگیشان دچار این نوع بیماریهای دهانی می‌شوند پس لازم نیست خیلی نگران باشید.
دلایل ایجاد برفک دهان چیست؟
برفک می‌تواند در گلو، زبان کودک شما ایجاد شود.برفک دهانی توسط مخمر Candida albicans ایجاد می‌شود. همه ما این مخمر را در بدن خود داریم و به طور معمول با موجودات زنده دیگر که در بدن ما وجود دارند، در تعادل زندگی می‌کند.
وقتی این تعادل بهم می‌ریزد، این مخمر شروع به تولید مثل می‌کند و باعث ایجاد عفونت می‌شود.استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مک زدن اشیایی که از قبل دچار برفک بودند و هنگام به دنیا آمدن نیز می‌توانند از دلایل ابتلا به برفک دهان باشند.در صورتی که نوزاد یا کودک سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد احتمال ابتلا به برفک دهان هم افزایش می‌یابد ولی اگر فرزند شما به برفک دهانی مبتلا شد الزاما به این معنی نیست که سیستم ایمنی کودک شما ضعیف است.
نشانه‌های ابتلا به برفک دهان در کودکان
در صورتی که کودک به برفک دهان مبتلا شود، لکه‌های سفید روی بخش‌های داخلی گونه، زبان و لب‌های او پدید می‌آید. اگر سعی کنید آنها را از بین ببرید، تبدیل به لکه‌های قرمز و ملتهب می‌شوند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دلایل بروز درد دندان را بخوانید.
درمان برفک دهان در کودکان
پزشک احتمالا قطره‌های ضد قارچ و ژل شست‌وشوی دهان تجویز می‌کند تا بعد از هر وعده غذایی و برای ۱۰ روز استفاده شود تا بیماریهای دهانی کودک بهبود یابد.گاهی اوقات برفک دهانی همراه با برفک در ناحیه پوشک اتفاق می‌افتد که به درمان هم‌زمان نیاز دارد.در زمانی که کودک شما به برفک دهانی مبتلا است، همچنان میتوانید به او شیر بدهید ولی قبل از آن بهتر است سینه‌های خود را با ژل‌های ضد قارچ پاکسازی کنید. یادتان باشد که ژل را باید قبل از شیر دادن به نوزاد با دستمال پاک کنید.
3- تبخال دهان
تبخال‌ها نوعی عفونت بسیار شایع هستند. آنها تاول‌های ریز و پر از مایع روی لب و اطراف آن هستند و معمولا چندین تاول کنار هم قرار می‌گیرند و بیماریهای دهانی را به وجود می‌آورند.بعد از ترکیدن تاول‌ها، پوسته ایجاد می‌شود که تا چند روز باقی می‌ماند. جای زخم تبخال معمولاً طی دو تا سه هفته بدون اینکه جای زخم باقی بماند، بهبود می‌یابند.
نشانه‌های ابتلا به تبخال
نشانه‌های تبخال بسته به این که چندمین بار است که دچار تبخال می‌شوید متفاوت است. اگر اولین بار است که دچار تبخال می‌شوید، نشانه تا ۲۰ روز بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن، ظاهر نمی‌شوند. تاول ها ۲ تا ۳ هفته زمان لازم دارند تا کاملا بهبود یابند.
در اولین بار ابتلا به تبخال، نشانه‌های زیر نمایان می‌شوند:
- تب
- درد در لثه‌ها
- گلودرد
- سردرد
- درد ماهیچه‌ها
- تورم غدد لنفاوی
تبخال در کودکان زیر ۵ سال معمولا با زخم دهان اشتباه گرفته می‌شود.
چگونه از ابتلا به تبخال پیشگیری کنیم؟
تبخال یک بیماری به شدت واگیردار است. برای این که از گسترش تبخال در قسمت‌های دیگر بدن و انتقال آن به دیگران، کارهای زیر را انجام دهید:
- از بوسیدن صورت و لمس پوست فرد مبتلا به تبخال خودداری کنید
- وسایلی که با پوست در تماس هستند را با فرد مبتلا به تبخال به اشتراک نگذارید
- دستان خود را به صورت مرتب بشویید
معرفی انواع بیماری های لثه
1- سیاه شدن لثه
در ابتدا باید به دلایل ایجاد آن که شامل عوامل ژنتیکی، نداشتن بهداشت دهان و دندان خوب، سیگار کشیدن و حتی پر کردن دندان‌ها اشاره کرد. به طور کلی وجود ملانین در لثه ها و زیاد شدنشان باعث تیره شدن لثه‌ها خواهد شد.
البته وجود یک‌سری از بیماری‌ها مثل آدیسون و سندروم پوتز جگر سبب تیره شدن آن خواهد شد.
درمان سیاه شدن لثه
به منظور رفع درمان التهاب لثه ناشی از بیماریهای مربوطه و نیز درمان سیاه شدن لثه با راهکارهای خانگی انجام پذیر نیست و در بسیاری از موارد باید جراحی صورت بگیرد و لایه خارجی لثه به صورت سرپایی و بدون بیهوشی و با بی‌حسی موضعی جراحی می‌شود و بعضی تیرگی‌ها در لحظه و بعضی از رنگدانه‌ها تا ۵ الی ۶ ماه قابل ترمیم و برگشت هستند.
2- دندان قروچه
نام دیگر دندان قروچه همان ساییدگی دندان است و عوامل متعددی هم در خواب و هم بیداری باعث و بانی آن است. دندان قروچه باعث ساییده شدن و آسیب رسیدن هم به لثه و هم به دندانی که روی آن قرار گرفته هست. از جمله علائم وجود این عارضه در دهان به صورت زیر است:
- آسیب رسیدن به مینای دندان
- ایجاد ترک و شکستگی در دندان
- صاف شدن برجستگی‌های موجود در دندان‌های عقب
- ایجاد درد در گونه‌ها به دلیل ساییدگی دندان‌ها
- ایجاد شدن درد گوش، سر و بی‌خوابی
درمان دندان قروچه
به منظور جلوگیری از مشکلات دهان و دندانچون دندان قروچه، گاردهای دهانی وجود دارند که بین دو دست از دندان‌ها قرار گرفته و مانع از ایجاد آن است. با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی دستگاه‌هایی وجود دارند به نام بیوفیدبک که دارای باتری بوده و چون حساس به انقباضات دهانی است به هنگام احساس این انقباض‌ها ایجاد صدا می‌کند و مانع از ایجاد دندان قروچه خواهد شد. از راههای دیگر ممانعت از دندان قروچه، می‌توان به کم کردن و منع استفاده از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل نوشابه و قهوه کرد.
حذف نوشیدنی‌های دارای الکل، جویدن هر گونه موارد غیر خوراکی مثل انتهای مداد، خودکار و غیره و همچنین جویدن آدامس، مضر است؛ چراکه آرواره‌ها را تحریک به حرکت دائمی کرده و دندان قروچه را بیشتر می‌کند.
علائم ابتلا به بیماریهای لثه چیست؟
در صورتی که این بیماری شدید نباشد، نشانه‌های آزاردهنده‌ای نخواهید داشت. نشانه‌های بیماری لثه و بیماریهای دهانی می‌تواند یک یا چند مورد زیر باشد:
- لثه‌هایی به رنگ قرمز روشن یا بنفش
- لثه‌های حساس که به لمس‌شدن حساس شده‌اند
- خون آمدن لثه هنگام مسواک‌زدن یا نخ دندان کشیدن
- بوی بد دهان
- التهاب یا تورم لثه
- عقب رفتن لثه‌ها
- لثه‌های نرم
معرفی بیماری های موجود در دهان
پوسیدگی دندان
در اثر کرم خوردگی دندان، سوراخ شدن آن و ریختن دندان وقتی پلاک به مدت طولانی روی دندان باقی می‌ماند و به مرور باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود. درباره توضیح خود پلاک باید گفت در اثر خوردن بسیاری از قندیجات و مواد دارای نشاسته روی دندان انباشته شده و قابل ایجاد است. به منظور جلوگیری از پوسیدگی و بیماریهای خطرناک دهان و دندان می‌توان از نخ دندان به طور منظم، مسواک و خمیر دندان دارای فلوراید و دهانشویه مناسب استفاده کرد.
عفونت دندان
در اثر ایجاد یک‌سری اتفاقات در قسمت درونی دندان که مغز دندان نام دارد، عفونت ایجاد می‌شود، مثلا پوسیدگی عمیق دندان، ترک خوردن و شکستگی دندان، یا عفونت در کانال عصب باعث آن است.
دندان عقل نهفته
گاها دندان عقل بعضی از افراد کامل رشد نکرده یا از لثه خارج نشده است که در این صورت پزشک با معاینه و مشاهده عکس دندان شما اقدام به جراحی و کشیدن آن می‌کند.
مال اکلوژن
مشکلات دهان و دندان در بعضی از افراد به گونه‌ای است که دارای دندان‌های بهم ریخته‌ای هستند و دندان‌های آنها روی هم قرار نمی‌گیرند و به هر صورتی روی هم فشرده هستند. بهترین روش برای برطرف کردن این مساله ارتودنسی فلزی یا قرار دادن براکت‌های سرامیکی رو دندان است. در روش‌های گفته شده دندان‌ها بوسیله یک‌سری سیم به سمت جایگاه لازمه خود هل داده خواهند شد.
حساسیت دندان
حساسیت دندان در بسیاری از مواقع هنگامی ایجاد خواهد شد، که عصب دندان آسیب ببیند و تحریک شود که نمونه‌هایی از ایجاد این مساله برای دندان سرما، گرما، اسیدی شدن آن و غیره است.
در این صورت برای کم کردن درد یا جلوگیری از آنها باید از ژل دارای فلوراید و استفاده از خمیر دندان بهره برد. با مراجعه این فرد به دندانپزشک، دکتر روی دندان را با روکش یا موادی به نام باندینگ می‌پوشاند، البته برای رفع این بیماریهای لثه، پیوند لثه هم بسیار کاربردی و مناسب است. می‌توان برای علت ورم لثه به حساسیت دهان و دندان، آفت دهان، پوسیدگی دندان و غیره اشاره کرد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با بیماری های دهان و دندان آشنا شدید. همچنین از راههای درمان و نشانه های آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید ت در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
دلایل بسیار زیادی برای تحلیل لثه وجود دارد که شایع ترین دلایل عبارتند از روش نادرست مسواک زدن (حرکات خشن افقی و عمودی)، مسواک نامناسب ( مسواک با الیاف سخت یا Hard)، لثه نازک، موقعیت نامناسب دندان ها در فک. تحلیل لثه به خودی خود برطرف نمی شود و نیاز به جراحی پیوند لثه دارد و میزان موفقیت آن به عواملی چون علت، وسعت، شکل، و ناحیه تحلیل بستگی دارد.
میزان تحلیل استخوان، شکل و وسعت استخوان از دست رفته در این زمینه تعیین کننده هستند و بعضی از این تحلیل های استخوان قابل بازسازی و درمان بوده و بعضی دیگر خیر. البته مراقبتهای بیمار بعد از درمان و رعایت بهداشت مناسب برای پیشگیری از برگشت بیماری نیز در این زمینه بسیار مهم است.
