خارش پوست سر
بدن افراد گاهی با واکنش‌های خیلی معمولی، به فرد پیغام می‌دهد که ممکن است چیزی سر جایش نباشد. کمبود ویتامین، بالا بودن یک فاکتور در بدن، وجود یک بیماری یا هر مسئله دیگری، باعث واکنش بدن میشود. گاهی خارش یا وجود کهیر در پوست می‌تواند نشانه یک بیماری داخلی یا حتی گوارشی باشد. از این میان، یکی از مشکلات شایع در مورد پوست، خارش پوست سر است. مشکلی که شاید در نگاه اول خیلی هم خاص و قابل پیگیری نباشد.اما همین دردسر کوچک، گاهی آن‌قدر آزاردهنده میشود که فرد به هر راهی متوسل میشود تا این خارش را متوقف کند.گاهی این خارش، باعث پوسته شدن پوست سر یا ایجاد شوره در موها میشود و گاهی تنها یک خارش معمولی است.خارش پوست سر، عموما به‌دلیل مشکل خاص و حادی نیست. اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه بروز یه مشکل در بدن فرد باشد. عوامل و دلایل متعددی در ایجاد این عارضه دخیل هستند که خوب است اطلاعاتی در مورد آن داشته باشیم.
فهرست مطالب
- بخش اول:خارش پوست سر
- بخش دوم:دلایل خارش پوست سر
- بخش سوم:درمان خانگی خارش سر و ریزش مو
- بخش چهارم:درمان‌های سنتی و گیاهی برای درمان خارش پوست سر
- بخش پنجم:خارش پوست سر از نشانه های کمبود بیوتین
- بخش ششم:علت خارش پشت گردن و سر
- بخش هفتم:علت خارش سر و ریزش مو در زنان
- بخش هشتم:علت خارش سر در شب چیست؟
دلایل خارش پوست سر
وقتی پوست سر فرد به دلایل مختلف دچار خارش شدید میشود، در اولین قدم افراد گمان می‌کنند که این موضوع به‌دلیل کثیف بودن سر یا رعایت نکردن بهداشت است. اما این تنها دلیل خارش نیست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید یکی از دلایل بسیار شایع برای مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو، برای همین مشکل خارش پوست سر است. بسیاری از افراد برای درمان به‌دنبال قرص ضد خارش پوست سر هستند. اما برای از بین بردن این عارضه باید ابتدا دلیل آن را پیدا کرد. پزشک بعد از انجام معاینات مختلف، چند احتمال را در نظر می‌گیرد و یک به یک آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. در ادامه دلایلی که می‌تواند باعث بروز خارش در ناحیه پوست سر افراد شود را برخواهیم شمرد.
شوره سر (Dandruff)
در جواب سوال علت خارش سر چیست؟ اگر همزمان با خارش پوست سر، متوجه وجود پوسته‌های ریز سفید رنگ لابه‌لای موهای سر یا روی لباس خود شده‌اید، احتمالا مبتلا به شوره سر شده‌اید. این عارضه یکی از مشکلات رایج و یکی از دلایل خارش پوست سر است. در روند درمان خارش پوست سر، پزشک به این پوسته‌ها توجه می‌کند. جدای از بحث خارش، از نظر زیبایی و نظافت هم رسیدگی و درمان شوره، مساله مهمی است. تجمع سلول‌های مرده پوست سر که به‌صورت پوسته پوسته‌های سفید رنگی از پوست جدا می‌شوند، شوره نامیده میشود. شوره سر مشکل خاص و خطرناکی نیست و به‌جز خارش پوست سر، عوارض دیگری هم ندارد. افراد در هر سنی با این مشکل روبرو می‌شوند.دلیل بروز شوره می‌تواند استرس، شرایط آب و هوایی، نحوه مراقبت از موها، میزان شستشو و میزان حرارت آب، نوع شامپو، شانه نکردن موها به‌صورت مرتب، برخی بیماری‌ها و مواردی از این دست باشد. شوره سر یا به صورت خشک دیده میشود یا چرب. در فصل‌های سرد، به دلیل سرد و گرم شدن پوست، شوره خشک ایحاد میشود.این شوره‌ها ریز و سفید هستند و گاهی باعث بروز خارش در سطح پوست سر می‌شوند. معمولا این نوع شوره با استفاده از شامپوهای ضدشوره یا ماساژ با روغن‌های گیاهی بهبود پیدا می‌کند. شوره چرب ماهیتی متفاوت دارد. در زیر پوست سر، یک ماده روغنی مرطوب کننده به‌نام “سبوم” وجود دارد که پربی پوست سر را کنترل می‌کند. گاهی میزان زیاد سبوم تولید شده، باعث تجریک پوست سر و ایجاد شوره میشود. این شوره‌ها نسبت به شوره خشک، کمی بزرگتر بوده و حالتی روغنی و زردرنگ دارند. گفتیم که خارش پوست سر، یکی از عوارض شوره است. پس نیاز به درمان این عارضه برای رفع مشکل خارش، امری ضروری است.
عفونت قارچی
یکی دیگر ازدلایل خارش سر، وجود قارچ‌های پوستی است. عفونت قارچی عوارضی شبیه به شوره دارد. بر اثر این عارضه روی پوست سر لکه‌های قرمز رنگی ایجاد میشود و خارش زیادی دارند. این عفونت کاملا مسری است و ممکن است از فردی که مبتلا به این عارضه باشد، این قارچ به پوست سر شما منتقل شود. عفونت قارچی گاهی علاوه بر حضور روی پوست سر، وارد فولیکول مو شده و باعث ریزش موی فرد میشود. درمان این نوع عفونت، باعث از بین رفتن خارش و مشکلات آن خواهد شد.
واکنش‌های آلرژیک یا درماتیت (Dermatitis)
یکی دیگر از دلایل خارش سر می تواند الرژی باشد.افرادی که به مواد غذایی مختلف آلرژی دارند، یا کسانی که به بعضی شامپوها یا شوینده‌ها، واکنش دارند، یا حتی کسانی که دجار بیماری‌های آلرژی مانند آسم یا آلرژی‌های پوستی هستند، در معرض خارش پوست سر آلرژیک هستند. بسیاری از مواد آلرژی زا در داخل خوشبو کننده‌ها، شامپوها، حالت‌دهنده‌ها، یا حتی درختان و گل‌ها که با چوست سر تماس پیدا می‌کنند، می‌توانند این حالت آلرژیک را ایجاد کرده و باعث خارش پوست سر شوند. پوست سر به‌صورت طبیعی در برابر ورود هر نوع ماده‌ای به داخل خود مقاومت نشان می‌دهد و اگر به هر دلیلی یکی از این مواد از سد پوست رد شد، واکنش پوست سر، خارش و قرمزی است.گاهی پوست به مرور نسبت به شامپو یا مواد شوینده همیشگی شما نیز واکنش نشان می‌دهد. حتی گاهی افراد به‌دنبال روش درمان خارش پوست سر بعد از رنگ مو و استفاده از مواد شیمیایی، هستند. پس برای پیدا کردن ریشه خارش، به‌دنبال مساله خاص و متفاوتی نباشید.
شپش
بسیاری بر این عقیده هستند که شپش فقط در محیط‌های کثیف رشد می‌کند. شپش معمولا از سر به سر منتقل میشود. به همین دلیل در مدارس یا مهدهای کودک که بچه‌ها احتمال قرار دادن سرهایشان کنار هم زیاد است این اتفاق کاملا طبیعی است. شپش‌ها موجودات بسیار ریزی هستند که به‌خوبی خود را در لابلای موهای فرد مخفی می‌کنند و باعث خارش و خشک شدن پوست سر می‌شوند. شپش با گاز گرفتن پوست سر، بزاق خود را در این قسمت جا می‌گذارد که باعث خارش میشود.
اگر پوست سر خشک نیست و شوره هم روی آن دیده نمی‌شود اما خارش کلافه کنده‌ای به‌خصوص در هنگام شب وجود دارد، ممکن است پوست سر شما میزبان شپش باشد! شپش‌ها به‌راحتی و با شامپوهای مخصوص که توسط دکتر خارش تجویز می‌شوند، از بین خواهند رفت.
تعریق زیاد
یکی از مواردی که باعث بروز خارش پوست سر میشود، تعریق زیاد است. بعضی از افراد از ناحیه سر بیشتر عرق می‌کنند. این تعریق باعث افزایش چربی پوست سر شده و یک مکان بسیار خوب برای رشد قارچ‌ها فراهم خواهد شد.
لیکن پلان (Lichen planus)
لیکن پلان یک بیماری التهابی است که با قرمزی و التهاب و خارش همراه است. وجود این بیماری روی پوست سر، باعث ریزش سکه‌ای موهای سر میشود. این بیماری خیلی شایع نیست و افراد به دلایل محدودی ممکن است دچار آن شوند و البته قابل درمان است و جای نگرانی وجود ندارد.
خشکی زیاد پوست سر
گاهی پوست به‌طور طبیعی چربی کمی داشته و خشک است. این خشکی روی پوست سر، باعث خارش میشود. مرطوب و چرب نگه داشتن پوست سر باعث میشود که خارش آن کم شود. بر عکس اگر به‌دنبال راهکاری برای درمان خشکی و خارش پوست سر نباشید، این خشکی هر روز بیشتر شده و با افزایش خارش، کلافگی شما نیز بیشتر خواهد شد.
درمان خانگی خارش سر و ریزش مو
اگر خارش پوست سر در حدی است که باعث آزار شما و مختل شدن زندگی است، باید حتما به سراغ درمان‌های دارویی و مشورت با متخصصان داخلی یا پزشکان پوست و مو بروید.
تغییر شامپو : اولین قدم در کم کردن خارش پوست سر، تغییر شوینده موهاست. ممکن است پوست شما به یک شامپو حساسیت داشته باشد. به هنگام خرید شامپو و دیگر محصولات مراقبت پوست و مو، به‌دنبال مدلی باشید که بوی کمتری داشته باشد یا مناسب پوست‌های حساس باشد.می توانید از شامپو ضد خارش سر نیز با نظر و تجویز پزشک استفاده کنید.
شانه کردن : موها را به‌صورت منظم و خیلی آرام شانه کنید. شانه کردن باعث ترشح چربی از پوست سر و پخش آن به تمام قسمت‌های پوست سر و موهاست. شانه شخصی خود را داشته باشید و آن را همواره تمیز نگه دارید. در کنار شانه، خشک کردن موها بعد از استحمام نیز نکته مهمی است که شاید تا به حال به آن توجه نکرده باشید. موهای خیس و ماندن آن‌ها برای مدت طولانی روی سر، باعث خارش پوست سر خواهد شد. موها را بعد از حمام با حرارت نه خیلی زیاد، خشک کنید.
نوشیدن آب: آب باعث جلوگیری از خشک شدن پوست سر میشود. زیاد آب بنوشید.
دوری از استرس و اضطراب: استرس یکی از عواملی است که باعث خارش پوست سر میشود. سعی کنید در مواقع اضطراب، با نوشیدن آب یا دوش گرفتن، مدیتیشن یا مشاوره، استرس را از خود دور کنید. آرامش کلید درمان بسیاری از مشکلات بدن است.
تغذیه درست: هنگامی که از خارش پوست سر رنج می‌برید، در مصرف مواد غذایی آلرژی‌زا و محرک، دقت کنید. کافئین، ادویه‌هایی مانند فلفل، زنجبیل و دارچین، لبنیات، شکر و الکل را تا زمان قطع خارش از برنامه غذایی خود حذف کنید.
یوگا و مدیتیشن: ورزش می‌تواند باعث کاهش اضطراب و کم شدن بسیاری از عارضه‌ها در بدن باشد. تنفس درست، تمرین‌های یوگا و مدیتیشن، و مراقبه، باعث بهتر شدن گردش خون شده و در نتیجه در کنار کم کردن استرس، در درمان بسیاری از بیماری‌ها نیز تاثیر بسیار خوبی دارند.
درمان‌های سنتی و گیاهی برای درمان خارش پوست سر
روغن درخت چای: به‌جای استفاده از ماسک‌های شیمیایی و محصولات مراقبت از پوست و مو که حاوی مواد شیمیایی هستند، از مواد طبیعی برای ساختن ماسک یا کرم مو استفاده کنید. برای نمونه، روغن درخت چای، خاصیت ضد التهابی دارد. استفاده از این روغن برای ماساژ پوست سر، به کم شدن خارش این قسمت کمک می‌کند. چند قطره روغن چای را روی پوست سر بمالید و به آرامی ماساژ دهید. سپس بعد از گذشت چند ساعت آن را بشویید. روغن چای را می‌توان به شامپو هم اضافه کرد. این ترکیب را بهترین شامپو برای خارش سر می‌دانند.
روغن نارگیل: این روغن نیز، علاوه بر چرب نگه داشتن سطح پوست و کم کردن خارش، در تقویت و رشد موها نیز موثر است. روغن نارگیل را بعد از گرم کردن به پوست سر ماساژ دهید و بعد از چند ساعت با شامپو بشویید.
آلوئه‌ورا : یکی از گیاهانی است که خواص ضد التهابی دارد. با درست کردن یک ژل از آلوئه‌ورا، می‌توانید سطح سر را مرطوب کرده و سلول‌های مرده و قدیمی را از بین ببرید. شما به‌راحتی می‌توانید ژل آلوئه‌ورا را از درون برگ‌های آن خارج کرده و روی پوست سر ماساژ دهید. این کار را برای پوست صورت هم و سایر قسمت‌های بدن هم می‌توان انجام داد.
آبلمیو: بسیاری از افراد ماساژ مقداری آبلیمو برای خارش سر را پیشنهاد می‌دهند. آبلمیو خاصیت ضد باکتریایی دارد و در از بین بردن باکتریهایی که باعث خارش می‌شوند، موثر است. به این منظور باید مقداری آبلیمو را روی چوست سر ماساژ داد و سپس با آب و شامپو شست.
روغن دانه کنجد: این روغن هم یکی دیگر از مواد طبیعی است که مانع خشک شدن پوست سر شده و خارش را متوقف می‌کند. روغن کنجد خواص بسیار زیادی در تقویت مو از بین بردن شپش هم دارد. مقداری روغن کنجد را گرم کرده و قبل از خواب روی پوست سر ماساژ دهید و روز بعد با شامپو بشویید.
آب پیاز: در طب سنتی، برای رفع شوره و خارش سر، آب پیاز را نیز پیشنهاد می‌دهند. خاصیت ضد باکتریایی پیاز اینجا هم به کمک شما خواهد آمد. به این منظور باید آب پیاز را با کمک پنبه روی پوست سر بمالید و بعد از دقایقی، سر را با شامپو بشویید.
سرکه سیب: درمان خارش سر با سرکه سیب، یکی دیگر از روش‌های سنتی است که می‌توان آن را امتحان کرد. سرکه سیب PH پوست را کم کرده و در نتیجه خارش چوست سر متوقف میشود. در واقع اسید موجود در سرکه، باعث از بین رفتن باکتری‌های روی پوست سر شده و در عین حال، سلول‌های مرده پوست را نیز از بین می‌برد. به این منظور بعد از شستن سر، مقداری سرکه مخلوط با آب را روی سر اسپری کرده و بعد از مدت زمان کوتاهی، سر را با شامپوی معمولی بشویید.
خارش پوست سر از نشانه های کمبود بیوتین
نام دیگر بیوتین، ویتامین B7 است. این ویتامین در جلوگیری از ریزش مو، تقویت رشد موها و همچنین حفظ سلامت پوست نقشی اساسی دارد. کمبود ویتامین ب7 خشکی پوست سر را به دنبال داشته و در نتیجه خارش پوست در ناحیه سر احساس خواهد شد. بسیاری از مواد غذایی مثل گوشت قرمز، حبوبات و آجیل حاوی مقادیر کافی از ویتامین B7 هستند. اگر کمبود این ویتامین شدید و جدی باشد، پزشکان مصرف قرص بیوتین را پیشنهاد می‌دهند. همانطور که می‌بینید، خارش بدن یا خارش پوست به کمبود ویتامین‌های مختلفی می‌تواند مربوط باشد.
علت خارش پشت گردن و سر
خارش پشت سر و گردن در حالت عادی موضوعی نیست که جلب توجه کند، اما وقتی این اتفاق مدام و پی در پی شود و موجب کلافگی و خستگی شود، جای تامل دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. علت خارش سر و گردن گوش می‌تواند بسیار متنوع باشد. این دلایل هم می‌توانند جزئی و ساده باشند و هم جدی و دشوار. در هر صورت مهم این است که در وهله اول علت این عارضه درست تشخیص داده شود و سپس برنامه درمانی درست انتخاب و اجرا شود.
- خشکی پوست: خشکی پوست ممکن است باعث خارش در پشت سر و گردن شود. استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون یا روغن آلوئه ورا می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.
- حساسیت به مواد شیمیایی: محصولات شوینده، شامپوها، صابون‌ها و مواد شیمیایی دیگر ممکن است باعث حساسیت و خارش پشت سر و گردن شوند. استفاده از محصولات طبیعی و عاری از مواد شیمیایی ممکن است مفید باشد.
- عفونت پوستی: عفونت‌های قارچی یا باکتریایی نیز می‌توانند خارش پشت سر و گردن را ایجاد کنند. در صورت تشخیص عفونت، معمولا نیاز به معالجه دارویی است.
- حشرات و پشه‌ها: نیش حشرات و پشه‌ها نیز می‌تواند خارش را به همراه داشته باشد.
- شوره سر: شوره سر به حالتی گفته میشود که تکه‌های خشک‌شده پوست سر از آن جدا می‌شوند. شوره سر ممکن است باعث خارش سر شود. اگر پوست سرتان خشک و دچار خارش است و هم زمان پوسته‌هایی بر روی موها یا لباس خود می‌بینید، شک نکنید که به شوره سر مبتلا هستید.
- شپش: خارش یکی از شایع‌ترین علائم وجود شپش سر است.
- مشکلات عصبی: خارش شدید پوست سر، بدون نشانه‌هایی از بثورات پوستی یا سایر واکنش‌های پوستی، می‌تواند نشانه مشکل عصبی باشد.
- پسوریازیس، اگزمای پوست و سرطان پوست هم می‌توانند باعث ایجاد خارش پوست سر شوند.
علت خارش سر و ریزش مو در زنان
خارش سر و ریزش مو در زنان می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. برخی از این علل عبارت‌اند از:
- خشکی پوست سر: خشکی پوست سر می‌تواند باعث خارش شدید شود و در نتیجه باعث ریزش مو شود.
- حساسیت: حساسیت به محصولات شوینده، شامپوها، صابون‌ها یا مواد شیمیایی می‌تواند خارش و التهاب پوست سر را ایجاد کند و به ریزش مو نیز مرتبط باشد.
- عفونت‌ها: عفونت‌های قارچی یا باکتریایی پوست سر نیز می‌توانند خارش و ریزش مو را تحت تاثیر قرار دهند.
- نقص تغذیه: تغذیه نامناسب و کمبود مواد مغذی می‌تواند به ریزش مو و مشکلات پوستی منجر شود.
- تنش و استرس: تنش و استرس روزمره می‌توانند به ریزش مو و مشکلات پوستی مرتبط باشند. (با انواع سرگرمی موثر در کاهش استرس در این مقاله بیشتر آشنا شوید)
- بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های تیروئیدی نیز می‌توانند علت خارش سر و ریزش مو باشند.
چگونه خارش سر را متوقف کنیم؟
راه‌های متفاوتی برای متوقف کردن خارش پوست سر وجود دارد. روغن تراپی یکی از این راه‌ها است. علاوه بر روغن‌هایی که معرفی کردیم، اقدامات زیر مؤثر خواهند بود:
- شستشو و آبکشی صحیح موها و پوست سر در حمام
- استفاده از شامپوهای ملایم برای شستشو در حمام
- عدم تحریک پوست سر با محصولات نامناسب
- نوشیدن آب فراوان برای درمان خشکی پوست سر
- شستن سر بعد از انجام فعالیت‌های ورزشی و تعریق
علت خارش سر در شب چیست؟
حتما شما هم خارش سر در شب را تجربه کرده‌اید. به طور کلی خارش پوست از جمله پوست سر در شب بیشتر میشود. این شرایط دلایل مختلفی دارد:
افزایش دمای بدن در شب: تغییر سطح مایعات بدن، افزایش گردش جریان خون و در نتیجه افزایش دما در نیمه دوم روز، شروع میشود. این شرایط در شب به اوج خود رسیده و عاملی برای احساس خارش در پوست سر است.
از دست دادن آب بدن: آب بدن در طول شب کم و کمتر میشود. همین موضوع باعث خشکی پوست و خارش میشود.
تولید هورمون سیتوکین در شب: این هورمون عامل ایجاد التهاب است. التهاب هم زمینه‌ای برای خارش بدن محسوب میشود.
توجه به خارش پوست سر: در شب برخلاف روز که مشغول انجام فعالیت‌های روزمره هستید، وقتتان آزاد است. همین موضوع باعث میشود که تمرکزتان بر روی خارش پوست سر زیاد شود. و همانطور که می‌دانید این تمرکز وضعیت را بغرنج‌تر می‌کند.
تعریق: همانطور که گفتیم دمای سر در شب افزایش می‌یابد. این موضوع باعث عرق کردن میشود. عرق کردن نیز عامل خارش پوست سر است.
سوالات متداول
در صورت مشاهده علائم زیر برای درمان خارش سر به پزشک مراجعه کنید:
خارش شدید سر به صورتی که باعث قطع خوابتان شود یا فعالیت عادی شما را مختل سازد.
درد یا سوزش در هنگام لمس کردن پوست سر احساس کردید.
در صورتی که تکه های پوسته پوسته روی پوست سر مشاهده کردید.
اگر دچار ریزش شدید مو به صورت دسته‌ای و انبوه شده اید، موهایتان به طور غیرمنتظره ای کم پشت شده است.
بیماری های که موجب خارش سر می شوند، به تنهایی باعث ریزش مو نمی شوند. فقط در صورتی که التهاب پوست سر طولانی مدت باشد، فرد دچار ریزش مو می شود. ولی این بیماری ها هیچ کدام به تنهایی و به طور مستقیم باعث ریزش مو نمی شوند.
بله، امروزه بسیاری از خانم ها و آقایان موهایشان را رنگ می کنند. بعضی از این رنگ موها به دلیل داشتن مواد شیمیایی ممکن است به مو آسیب بزنند و باعث ایجاد حساسیت شوند. حساسیت به رنگ مو تاثیرات مختلفی مانند خارش، سوختن و التهاب کف سر را به دنبال دارد.
گاهی درست بعد از شستشو، خارش پوست سر آغاز میشود. این موضوع دلایل مختلفی دارد:
شامپو: شستن موها با استفاده از شامپو باعث از بین رفتن چربی طبیعی پوست سر میشود. این شرایط پوست را خشک و تحریک می‌کند. در نتیجه پوست سر دچار خارش میشود.
عدم آبکشی صحیح موها: گاهی شامپویی که شما با آن سرتان را شسته‌اید، به درستی شسته نمی‌شود. یعنی احتمالا شما سرتان را به اندازه کافی آبکشی نمی‌کنید. باقی ماندن شامپو در پوست
سخن پایانی
در این مقاله علت ها و روش های درمان خانگی خارش سر آشنا شدید و حال می دانید برای رفع خارش پوست سر چه باید کرد. امیدواریم این روش ها بتواند برایتان مفید باشد و شما را از شر این مشکل خلاص کند. ناگفته نماند تنها با یک بار استفاده از این روش ها نمی توان خارش سر را درمان کرد و برای رسیدن به نتیجه مطلوب و درمان کامل خارش سر باید از این روش ها به صورت مکرر استفاده کنید.
