بررسی کامل هورمون استروژن، هورمونی با نقش سیاه و سفید در بدن

همه ما نام استروژن را شنیده‌ایم و احتمالا اطلاعاتی هم درباره این هورمون داریم. استروژن نقش پررنگی در بدن زنان و مردان دارد. کم بودن و زیاد بودن میزان آن در بدن می‌تواند عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.وجود این هورمون همچنین در تناسب اندام و بدنسازی هم تاثیر دارد. در مطلب زیر، ضمن معرفی کامل این هورمون، همه حقایق را در رابطه با استروژن و بدنسازی به شما خواهیم گفت.

---

فهرست مطالب

• هورمون چیست؟
• استروژن چیست؟
• معرفی انواع مختلف استروژن
• عملکرد هورمون استروژن چگونه است؟
• نقش هورمون استروژن در سلامتی بدن چیست؟
• علائم و نشانه‌های بالا یا پایین بودن هورمون استروژن
• بررسی روش‌های درمان
• چرا کنترل هورمون استروژن برای بدنسازان مهم است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

هورمون چیست؟

هورمون یک ماده شیمیایی است. این ماده توسط یک بافت ترشح می‌شود و از طریق مایعات بدن حرکت می‌کند تا بر روی بافت دیگری در بدن تاثیر بگذارد. در حقیقت، هورمون‌ها، پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند. هورمون‌ها به کنترل و هماهنگی نحوه عملکرد بدن و واکنش به محیط کمک می‌کنند. انواع گوناگونی از هورمون‌ها در بدن وجود دارد که میزان و سطح آنها به‌صورت روزانه تغییر می‌کند.

استروژن چیست؟

استروژن نام گروهی از هورمون‌های زنانه است که نقش‌های مختلفی در بدن ایفا می‌کنند. این هورمون‌ها در زنان باعث بهبود سلامت جنسی و ویژگی‌های زنانه و بارداری می‌شود؛ همچنین به رشد دستگاه تولیدمثل و سینه‌ها کمک می‌کند. استروژن در سلامت شناختی، سلامت استخوان، عملکرد سیستم قلبی_عروقی و سایر فرآیندهای ضروری بدن زنان و مردان نقش دارد.

تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی و بافت‌های چربی بدن، این هورمون را تولید می‌کنند. بدن زن و مرد هر دو دارای این هورمون هستند، اما زنان بیشتر آن را تولید می‌کنند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دوره پری منوپوز چیست را بخوانید.

معرفی انواع مختلف استروژن

بدن سه نوع مختلف استروژن تولید می‌کند که عبارت‌اند از:

استرادیول (E2)

اصلی‌ترین استروژن بدن در سنین باروری، استرادیول است. منظور از سنین باروری، درست قبل از اولین قاعدگی تا آخرین قاعدگی (یائسگی) است. در طول این مدت در جریان خون، استرادیول بیشتری نسبت به انواع دیگر استروژن وجود خواهد داشت. استرادیول همچنین قوی‌ترین اثر را روی گیرنده‌های مخصوص استروژن دارد.

استرادیول اغلب در تخمدان‌ها تولید می‌شود و میزان تولید آن در طول چرخه قاعدگی ماهانه متفاوت است. مقدار کمی از استرادیول از نوع دیگری از استروژن (به نام استرون) مشتق شده است.اتینیل استرادیول یک‌شکل مصنوعی از استروژن است که اغلب در داروهای ضدبارداری هورمونی استفاده می‌شود.

استرون (E1)

استرون دومین نوع رایج استروژن است که بدن در سنین باروری تولید می‌کند. استرون نسبت به استرادیول تاثیر ضعیف‌تری روی گیرنده‌های استروژن دارد.

استرون معمولا از نوع دیگری از هورمون جنسی در بدن به نام آندروژن ساخته می‌شود. طی یک پروسه بیوشیمیایی خاص (به نام آروماتیزاسیون)، آندروژن به استرون تبدیل می‌شود. این پروسه اغلب در بافت چربی یا سلول‌های چربی و در ماهیچه‌ها رخ می‌دهد.تخمدان‌ها تنها مقدار کمی از استرون را تولید می‌کنند. در دوران یائسگی، زمانی که تخمدان‌ها تولید هورمون را متوقف می‌کنند، استرون تنها استروژنی است که بدن به تولید آن ادامه می‌دهد.

استریول (E3)

به استریول، استروژن بارداری نیز گفته می‌شود. زمانی که باردار نیستید استریول تنها به مقدار بسیار کم و تقریبا غیر قابل تشخیصی در جریان خون وجود دارد. استریول از بین تمام انواع استروژن، ضعیف‌ترین اثر را روی گیرنده‌های استروژن دارد.

اگرچه تمام انواع استروژن در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کنند، اما استریول بیشترین افزایش را در طول این دوران دارد که این به‌خاطر جفت است.به‌طورکلی هورمون استروژن نقش‌های بسیار مهمی را در بارداری ایفا می‌کند که از جمله آنها می‌توان به افزایش رشد جنین تا آماده‌کردن سینه‌ها برای شیردهی اشاره کرد.

عملکرد هورمون استروژن چگونه است؟

هورمون استروژن اندام‌های زیر را قادر می‌کند که چندین عملکرد حیاتی را انجام دهند:

• تخمدان‌ها: استروژن به تحریک رشد فولیکول تخمک کمک می‌کند.
• واژن: در واژن، استروژن به حفظ ضخامت دیواره واژن کمک می‌کند و روان‌شدن واژن را تقویت می‌کند.
• رحم: استروژن باعث تقویت و حفظ غشای مخاطی ای می‌شود که رحم را پوشانده است. همچنین این هورمون، جریان و ضخامت ترشحات مخاطی رحم را تنظیم می‌کند.
• سینه‌ها: بدن از استروژن استفاده می‌کند تا بافت سینه را تشکیل دهد. این هورمون همچنین کمک می‌کند پس از این که فرزندتان را از شیر گرفتید، جریان شیر متوقف شود.

نقش هورمون استروژن در سلامتی بدن چیست؟

استروژن غیر از نقش خود به عنوان هورمون جنسی، کارهای بسیار مهم دیگری را هم انجام می‌دهد که به باروری مرتبط نیستند. این هورمون، روی قسمت‌هایی از بدن شما که گیرنده‌های هورمونی ویژه استروژن دارند، عمل می‌کند. این هورمون تاثیرات زیر را در بدن دارد:

1. سلامت جنسی

استروژن مسئول رشد و تکامل آناتومی تناسلی شما از جمله واژن و رحم است. همچنین مسئولیت رشد سینه‌ها و رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل شما در دوران بلوغ را دارد. این تغییرات با هم نشان‌دهنده نزدیک شدن اولین دوره قاعدگی و آغاز سال‌های باروری شماست.

2. چرخه قاعدگی

هدف اصلی چرخه قاعدگی، آماده کردن بدن بانو برای بارداری است. وقتی در یک سیکل ماهانه باردار نمی‌شوید، پوشش دیواره رحم شما می‌ریزد و عادت ماهانه می‌شوید. استروژن هورمونی است که هر ماه به منظور آمادگی برای بارداری، پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهد.

3. رشد و سلامت استخوان

استروژن نقش مهمی در رشد سالم استخوان‌های شما دارد. همچنین گردش خون را در استخوان‌های بالغ شما تنظیم می‌کند و از تضعیف آن‌ها محافظت می‌کند. در یائسگی، زمانی که سطح این هورمون کاهش می‌یابد، زنان می‌توانند افزایش قابل توجهی در تحلیل استخوان را تجربه کنند، زیرا اثر محافظتی این هورمون از بین می‌رود. این افزایش چشمگیر ازدست‌دادن استخوان، می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود که شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی لگن قرار می‌دهد.

4. سلامت قلب

استروژن از شما در برابر بیماری قلبی محافظت می‌کند. این هورمون برای کمک به سالم نگه داشتن رگ‌های خونی، کارهای مفید زیادی در بدن شما انجام می‌دهد، از جمله کاهش التهاب و کنترل سطح کلسترول. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله یائسگی چیست را بخوانید.

در مجموع، تأثیر مثبت آن در پیشگیری از بیماری قلبی در زنان، پیش از یائسگی قابل توجه است. در یائسگی، زمانی که اثر محافظتی استروژن از بین می‌رود، بیماری قلبی در زنان افزایش می‌یابد.

5. مدیریت خلق و خو

استروژن تأثیر بسیار مهمی بر مغز شما دارد. تصور می‌شود که این هورمون بر نحوه اتصال ساختارهای مغز، نحوه ارتباط سلول‌های مغز و حتی شکل مغز شما تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، این هورمون نقش مهمی در خلق و خوی شما ایفا می‌کند، زیرا تأثیر بسیار قوی بر سروتونین دارد. سروتونین یک ماده شیمیایی متعادل‌کننده خلق و خو است و استروژن تولید آن را افزایش می‌دهد.

این بدان معناست که وقتی سطح استروژن شما پایین باشد، سطح سروتونین شما نیز کاهش می‌یابد. تأثیر این امر در برخی از زنان بسیار چشمگیر است. تصور می‌شود که کاهش استروژن و سروتونین باعث تشدید افسردگی پس از زایمان و یائسگی می‌شود. افسردگی خود را به راحتی می‌توانیم با ورزش درمان کنیم.

علائم و نشانه‌های بالا یا پایین بودن هورمون استروژن

علائم پایین بودن هورمون استروژن

مردانی که سطح استروژن کمتری دارند ممکن است علائمی نظیر چربی اضافی در ناحیه شکم و کاهش میل جنسی را تجربه کنند.

زنانی که سطح استروژن پایینی دارند نیز معمولا با این علائم مواجه می‌شوند:

• قاعدگی‌های کمتر
• احساس گرگرفتگی
• مشکلات خواب
• تعریق شبانه
• خشکی در ناحیه واژن که ممکن است سبب بروز درد هنگام برقراری رابطه جنسی شود
• نازک شدن دیواره‌های واژن
• پایین بودن میل جنسی
• نوسانات خلقی
• احساس سردرد قبل یا در طول قاعدگی
• مشکلات تمرکز

علائم بالا بودن هورمون استروژن

علائمی که نشان می‌دهند ممکن است یک زن سطوح بالاتری از استروژن داشته باشد عبارت‌اند از:

• افزایش وزن خصوصا در ناحیه اطراف باسن، کمر و ران‌ها
• خونریزی خفیف یا شدید در دوران قاعدگی
• تشدید علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
• وجود توده‌های غیر سرطانی در ناحیه سینه
• احساس خستگی مفرط
• عدم تمایل به برقراری رابطه جنسی
• افسردگی
• اضطراب

مردان که سطوح بالاتری از استروژن دارند نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• ژنیکوماستی یا بزرگ‌شدن سینه‌ها
• مشکل در حفظ نعوظ
• مشکلات مربوط به باروری

بررسی روش‌های درمان

1- درمان پایین بودن استروژن

برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی پایین بودن استروژن شامل موارد زیر هستند:

2- درمان جایگزینی هورمون استروژن

درمان جایگزینی هورمون (HRT) یک درمان رایج برای کمبود استروژن (خصوصا در دوران یائسگی و پس از یائسگی) است. طی این درمان، از اشکال مصنوعی استروژن و/ یا هورمون پروژسترون برای افزایش سطح هورمون استفاده می‌شود. پزشکان معمولا پایین‌ترین دوز ممکن را تجویز می‌کنند تا علائم را درمان کنند و درعین‌حال از بروز عوارض جانبی جلوگیری کنند.

درمان هورمونی به‌صورت قرص، اسپری بینی، پچ پوستی، ژل پوستی، تزریق، کرم یا حلقه واژینال در دسترس است.

دو نوع HRT وجود دارد:

• استروژن درمانی: در شرایطی که بیمار رحم ندارد (عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم را انجام داده)، پزشک این درمان را توصیه می‌کند.
• هورمون‌درمانی استروژن پروژسترون (EPT): اما اگر هنوز رحم دارید، پزشک ترکیبی از استروژن و پروژسترون را تجویز خواهد کرد. مصرف هر دو مهم است زیرا پروژسترون عملکرد استروژن در رحم را متعادل می‌کند. استروژن، پوشش داخلی رحم را ضخیم می‌کند. ضخیم شدن زیاد از حد ممکن است سبب رشد بیش از اندازه در رحم شود که می‌تواند منجر به بروز سرطان رحم شود. در این شرایط پروژسترون می‌تواند از رشد بیش از اندازه جلوگیری کند.

درمان جایگزینی هورمون با خطراتی همراه است. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده طولانی‌مدت از این درمان‌ها (به مدت ۵ سال یا بیشتر) ممکن است خطر بروز سرطان سینه، لخته شدن خون، حملات قلبی و سکته را افزایش دهد.

چرا کنترل هورمون استروژن برای بدنسازان مهم است؟

گفتیم که هورمن استروژن در بدن مردان هم هست و به آن نیاز دارند؛ اما داشتن بیش از حد آن می‌تواند بدنسازی شما را مختل کند.عدم تعادل هورمونی، زمانی اتفاق میفتد که تستوسترون شما پایین می‌آید و استروژن‌تان بالا می‌رود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است که علائم مختلفی را تجربه کنید؛ از جمله:

• افزایش وزن به خصوص در اطراف شکم
• رشد آهسته عضلات
• در موارد جدی‌تر، عضلات ضعیف و کاملا تحلیل می‌روند
• ژنیکوماستی
• از دست دادن انگیزه و میل جنسی
• خستگی
• کاهش تعداد اسپرم

اگر احساس می‌کنید که هر یک از علایم بالا را دارید، حتما با پزشک یا متخصص صحبت کنید و مشکل خود را با او درمیان بگذارید.

سخن پایانی

شما در این مقاله با هورمون استروژن آشنا شدید. همچنین از دلایل بالا و پایین بودن و اهمیت کنترل آن آگاه شدید. ارگ سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول