پارگی مینیسک زانو می‌تواند بزرگترین چالش یک ورزشکار باشد. البته آدم‌های عادی نیز در طول زندگی روزمره و با مواجه شدن در فشارهای سنگین و ناگهانی مستعد چنین عارضه دردناک و محدود کننده‌ای هستند. مینیسک نوعی بافت همبندی است که ساختاری شبیه به غضروف اما به مراتب مقاوم‌تر دارد. در عین حال این بافت مقاوم از قابلیت ارتجاعی بالایی نیز برخوردار است. اما همین بافت محکم و انعطاف پذیر در اثر فشارهای شدید و ناگهانی پاره می‌شود.
پارگی مینیسک زانو در دسته بندی آسیب‌های ورزشی قرار می‌گیرد. معمولاً این ورزشکاران هستند که زانوی آنها تحت تأثیر فشارهای سنگین و ناگهانی چرخیده و چنین پارگی عمیقی به وجود می‌آید. با این وجود هر نوع فعالیت شدید و یا ضربه ناگهانی و غیر متوازن به زانو مستعد پارگی مینیسک است. فیزیوتراپی از بهترین روش‌ها برای درمان آسیب های ورزشی است. در این‌باره از مشاوره کارشناس فیزیوتراپی ماهان استفاده کرده‌ایم و قرار است تا در این مطلب همه جوانب درمان پارگی مینیسک زانو را بررسی کنیم.
مینیسک چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟
مینیسک نوعی ضربه‌گیر میان استخوانی است و بافتی شبیه به غضروف دارد. کاملاً محکم و ارتجاعی است که می‌تواند فشارهای سنگین و پی‌درپی ناحیه میان استخوانی را تحمل کرده و از ساییده شدن و یا ضربات استخوانی بر روی یکدیگر جلوگیری کند. در هر یک از زانوها دو عدد مینیسک از نوع داخلی و خارجی وجود دارد. مینیسک داخلی شبیه به حرف C انگلیسی و مینیسک خارجی شبیه به حرف O انگلیسی است. این بافت‌ها مانند بالشتکی میان دو استخوان اصلی پا (استخوان ران و ساق پا) قرار دارند.
انواع پارگی مینیسک زانو
برای آنکه درک بهتری از پارگی مینیسک زانو داشته باشید، کافی است واشری پلاستیکی میان دو قطعه فلزی را تجسم کنید. این واشر به راحتی می‌تواند ضربات و فشار میان قطعات فلزی را مهار کرده و از تماس فیزیکی میان آنها جلوگیری کند. اما وقتی فشار قطعات فلزی زیاد است، واشر میان آنها پاره می‌شود. این پارگی عموماً از سمت داخلی و به شکل عرضی است. به شکلی که واشر ساختار حلقوی خود را از دست می‌دهد. پارگی مینیسک زانو کم و بیش شبیه به همین اتفاق است. زمانی که بخشی از بافت همبندی مینیسک در اثر فشار میان استخوان پاره شده و مینیسک تحت فشار از جای خود بیرون می‌زند. این عارضه دردناک و محدود کننده است.
چطور بفهمیم که مینیسک زانو آسیب دیده است؟
موفقیت درمان و حتی فیزیوتراپی مینیسک زانو در شناسایی به موقع آن است. پارگی‌های عمیق و کهنه شده تشدید شونده هستند و هر روز و با هر فشاری بر دامنه پارگی افزوده خواهد شد. در عین حال هر نوع درد و یا فشار و حتی محدودیت حرکتی زانوها دلیل پارگی مینیسک زانو نیست. علایم آسیب‌های جدی و یا پارگی مینیسک زانو به قرار زیر هستند:
- احساس دردی شدید و ناگهانی در فضای داخلی زانو که به جلو یا عقب کشیده می‌شود.
- وجود صدای پاپ در فضای میان زانو
- احساس درد شدید حین حرکت‌های چرخشی و یا بالا رفتن از پله‌ها و حتی در شرایطی مانند چمباتمه زدن
- احساس تورم در زانو که به علت تجمع مایع در مفاصل چهار سر ران است.
- خالی کردن زانو
- قفل شدن زانو تا جاییکه اجرای هر نوع حرکت دشوار، دردناک و محدود کننده باشد.
- لمس خطوط مفصلی زانو دردناک باشد.
چه کسانی مستعد پارگی مینیسک زانو هستند؟
هر نوع فشار مستقیم و یا چرخش‌های شدید و ناگهانی در موقعیت زانو مستعد پارگی مینیسک است. به عنوان مثال چرخش یا حرکت محوری ناگهانی مانند زمانی که روی پای خود می‌چرخید، خطر پارگی مینیسک زانو را به دنبال دارد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن در امتداد چرخش زانو قرار نمی‌گیرد. مانند زمانی که پاهای یک ورزشکار زیر بار سنگین حرکت ورزشی او چرخیده و مینیسک پاره می‌شود. از طرفی سرپا ایستادن‌های طولانی مدت و یا بلند کردن نامنظم و غیراصولی اشیاء سنگین نیز از دیگر خطرات پارگی مینیسک هستند. در کل این افراد مستعد پارگی مینیسک زانو هستند:
- افرادی که ورزش‌های برخوردی مانند فوتبال، تنیس، بسکتبال را انجام می‌دهند.
- افرادی که در ورزش‌های مسابقه‌ای با تحرک شدید و ناگهانی مانند دو میدانی شرکت می‌کنند.
- افراد با سن زیاد که مستعد فرسودگی مینیسک هستند.
- افرادی که برای مدت طولانی سرپا فعالیت می‌کنند.
- هر نوع بلند کردن اجسام سنگین
- افرادی که با حوادث مانند باز شدن و یا خم شدن بیش از حد زانو روبه‌رو هستند.
- هر نوع ضربه شدید به زانو
روش‌های درمان پارگی مینیسک زانو
درمان پارگی مینیسک زانو به روش‌های مختلف از طریق جراحی و یا غیر جراحی انجام می‌شود. جراحی مینیسک آخرین گزینه درمانی است که معمولاً برای عارضه‌های بسیار شدید و پارگی‌های عمیق مینیسک انجام می‌شود. این در حالی است که برای بسیاری از مشکلات مینیسک می‌توانیم از تکنیک‌های درمان غیر جراحی مانند فیزیوتراپی مینیسک زانو استفاده کنیم. فیزیوتراپیست های کلینیک ماهان تکنیک‌های غیر جراحی درمان پارگی مینیسک زانو را به قرار زیر دسته‌بندی می‌کند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی مینیسک زانو
درمان مینیسک زانو از طریق اجرای روش‌های فیزیوتراپی گسترده است. طیف کاملی از انواع تکنیک‌های پسیو و اکتیو در این‌باره استفاده می‌شوند. مانند:
- الکتروتراپی با استفاده از ارسال امواج الکتریکی یا اولتراسوند در ناحیه بافت مینیسک آسیب دیده
- درمان از طریق امواج شورت ویو و یا ترمی
- درمان برای تسکین دردها از طریق تحریک بافت‌های نرم زانو با کمپرس گرم و سرد
- اجرایی بانداژ تیپینگ برای محدودیت حرکتی
- استفاده از امواج شاک ویو
- اجرای تمرینات خاص ورزشی برای تقویت عضلات زانو
- ماساژ درمانی و ریلکسیشن
- انجام انواع روش‌های منوال تراپی از قبیل مایو فاشیال ریلیز
- نیدلینگ (سوزن درمانی)
تمرینات مؤثر برای درمان پارگی مینیسک زانو
تمرینات ورزشی با هدف تقویت عضلات و رهاسازی مینیسک در مراحل نهایی فیزیوتراپی مینیسک زانو تجویز می‌شوند. به شکلی که فیزیوتراپ با اجرای تکنیک‌های پسیو از قبیل الکتروتراپی ، مکانوتراپی و یا نیدلینگ دردها را کاهش داده و شرایط فیزیکی بدن بیمار برای آغاز حرکت‌ها را آماده می‌کند. این حرکت‌ها به قرار زیر هستند:
- حرکت تقویتی عضلات چهار سر ران: بیمار روی زمین نشسته و پاهای خود را دراز می‌کند. در این حالت با فشار پشت زانو بر روی زمین انقباض‌هایی در عضلات چهار سر ران انجام خواهد شد که در تقویت آن مؤثر است. لازم است تا بیمار عضله منقبض شده را برای ۱۰ بار و هر بار به مدت ۱۰ الی ۲۰ ثانیه نگه دارد.
- حرکت مینی اسکوات: مینی اسکوات یک حرکت مؤثر تقویت عضلات چهار سر ران است. در این حرکت بیمار باید به پشت بر دیواری تکیه دهد. در این حالت پاها به اندازه یک عرض شانه از دیوار فاصله دارند. سپس باسن را پایین آورده و زانوها تا حدود ۱۵ درجه خم می‌شوند. لازم است این حرکت برای ۸ الی ۱۰ بار و هر بار به مدت ۱۰ ثانیه انجام شود. در صورتی که بیمار قوای بدنی کافی دارد، می‌تواند این حرکت را بدون نیاز به تکیه زدن بر دیوار اجرا کند.
- بلند کردن مستقیم پا: این حرکت برای تقویت عضلات چهار سر ران مفید است. بیمار روی زمین دراز کشیده و یک پا را راست و دیگری را خم می‌کند. در این حالت بیمار باید عضلات ران پای خم شده را سفت کرده و پای راست شده را به آرامی و کنترل شده از روی زمین بلند کند. لازم است تا این حرکت برای ۲۵ بار در هر برنامه تمرینی اجرا شود.
- بلند کردن بدن روی پاشنه: یک حرکت مؤثر برای تقویت همسترینگ است. در این حرکت بیمار روی زمین دراز کشیده و پاها را روی زمین می‌گذارد. پاها حالت خمیده دارند و تنها بخش پاشنه سطح زمین را لمس می‌کند. در این حالت لازم است تا بیمار پاشنه پا را به سمت زمین کج کرده و در حد فاصل ۴ الی ۶ اینچی جابه‌جا کند. این حرکت برای 8 الی ۱۰ بار و هر بار به مدت حداکثر ۱ دقیقه انجام می‌شود.
- کشش پا: در اجرای این حرکت بیمار بر روی یک صندلی نشسته و لبه آن را می‌گیرد. در این حالت باید پاهای خم شده را به ترتیب بلند کرده تا کاملاً صاف شوند و پس از ۱۰ ثانیه به حالت اول یعنی زانوی خم شده بازگرداند. این حرکت برای ۱۰ بار در هر نوبت تمرین اجرا می‌شود.
- حرکت کششی پاشنه: در این حرکت بیمار باید پاهای خود را به اندازه عرض باسن باز کرده و لبه یک میز را نگه دارد. در این حالت لازم است تا پاشنه پا را به آرامی از روی زمین بلند کند. در حالیکه پنجه‌های پا بر روی زمین هستند. این حرکت در هر تمرین برای ۲ الی ۳ بار و هر بار ۸ الی ۱۰ حرکت تکرار می‌شود.
تمامی این حرکت‌ها به راحتی اجرا و با اندک آموزش از طریق فیزیوتراپی در منزل می‌توانید بدون ریسک و یا نیاز به ابزاری خاص اجرا کنید.
توصیه‌هایی برای فیزیوتراپی مینیسک زانو
اگر چه تکنیک‌ها و تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات و درمان پارگی مینیسک زانو ساده هستند و هر کسی با اندکی آموزش و تمرین تمامی این حرکت‌ها را اجرا خواهد کرد؛ اما لازم است تا ترتیب اجرای حرکت‌ها، شدت اجرا و نحوه انجام آن خصوصاً بررسی دامنه حرکتی اجرای تمرینات زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود. تمامی این حرکت‌ها به راحتی در منزل شدنی هستند؛ اما زمانی مؤثر هستند که هدفمند و با بررسی دقیق عارضه تشخیص داده شوند.
انتشار از طریق پابجت 
