شاید تصورش هم سخت باشد، اما یک زخم ساده یا لکه‌ی کوچک در دهان می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد: سرطان دهان و زبان. این بیماری خاموش، بی‌سروصدا رشد می‌کند و اگر به موقع شناسایی نشود، می‌تواند عواقب خطرناکی داشته باشد. اما جای نگرانی نیست! با آگاهی و پیشگیری به موقع، می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت.
در این مطلب با زبانی ساده و شفاف به شما می‌گوییم که این سرطان دقیقاً چیست، چه علائمی دارد، چه کسانی در معرض آن هستند و چطور می‌توان از آن پیشگیری کرد.
همچنین، برای درک بهتر علائم،عکس سرطان دهان و زبان در کلینیک دندانپزشکی سبز را نیز بررسی می‌کنیم تا با ظاهر آن بیشتر آشنا شوید. اگر سلامت خود و عزیزانتان برایتان مهم است، این چند دقیقه مطالعه را از دست ندهید.
سرطان دهان و زبان چه نوع بیماری هستند؟
سرطان دهان و زبان نوعی از سرطان است که در ناحیه‌ی دهان، لب‌ها، زبان، لثه‌ها، سقف دهان، کف دهان یا پشت گلو ایجاد می‌شود. در واقع، وقتی سلول های این نواحی به طور غیر طبیعی شروع به رشد و تقسیم کنترل نشده می‌کنند، ممکن است به توده یا زخم تبدیل شوند که به مرور زمان گسترش پیدا کند.
برخلاف تصور خیلی ها، این نوع سرطان فقط مخصوص افراد مسن یا سیگاری نیست؛ هر کسی ممکن است در معرض آن قرار بگیرد، به‌خصوص اگر به علائم اولیه بی‌توجهی شود. خوشبختانه اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، قابل درمان است و شانس بهبودی بسیار بالا خواهد بود.
تشخیص به‌موقع و آگاهی از علائم اولیه، مهم‌ترین سلاح در برابر این بیماری خاموش است. پس در ادامه با دقت بیشتری به نشانه‌ها و عوامل آن نگاه کنید:
علائم اولیه ای که نباید نادیده بگیرید!
یکی از خطرناک ترین ویژگی های سرطان دهان و زبان این است که در مراحل اولیه ممکن است کاملاً بی صدا و بدون درد باشد. همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از افراد علائم ابتدایی را جدی نگیرند یا با مشکلات ساده ای مثل زخم های دهانی اشتباه بگیرند. اما توجه به این نشانه ها می‌تواند جان تان را نجات دهد:
- زخم های مداوم در دهان یا روی زبان که در عرض دو هفته خوب نمی‌شوند.
- برآمدگی یا توده ی سفت در داخل دهان، زبان یا گلو.
- لکه های سفید، قرمز یا تیره روی زبان یا دیواره های دهان که از بین نمی‌روند.
- درد یا سوزش هنگام خوردن، نوشیدن یا حرف زدن.
- بی‌حسی یا گزگز در ناحیه زبان یا لب ها.
- مشکلات در بلع یا احساس گیر کردن چیزی در گلو.
- تغییر در صدای فرد یا گرفتگی صدا که مداوم است.
- لق شدن بی‌دلیل دندان ها یا خونریزی غیرعادی لثه ها.
اگر هر یک از این علائم را بیش از دو هفته تجربه کردید، بدون ترس و تعلل به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد، این علائم ممکن است نشانه ی بیماری های ساده تری باشند، اما بررسی تخصصی همیشه بهتر از پشیمانی دیرهنگام است.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
سرطان دهان و زبان ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما برخی افراد به دلایل مختلف، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. شناخت این عوامل می‌تواند به شما کمک کند تا سبک زندگی‌تان را تغییر دهید و احتمال ابتلا را کاهش دهید:
- افرادی که سیگار یا قلیان می‌کشند: استفاده از دخانیات یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. دود سیگار و قلیان به‌طور مستقیم بافت‌های دهان و زبان را تحت تأثیر قرار میدهد.
- مصرف کنندگان الکل به ویژه در کنار دخانیات: الکل به تنهایی خطر ابتلا را افزایش میدهد، اما وقتی با سیگار ترکیب شود، تأثیر مخرب آن چند برابر می‌شود.
- افرادی که بهداشت دهان و دندان را جدی نمی‌گیرند: پوسیدگی دندان، عفونت های دهانی و زخم های مزمن می‌توانند زمینه‌ساز مشکلات جدی‌تری شوند.
- افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دارند: ژنتیک هم می‌تواند نقش داشته باشد. اگر در خانواده فردی مبتلا به سرطان‌های دهانی بوده، بهتر است بیشتر مراقب باشید.
- افرادی که به ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) آلوده‌اند
نوع خاصی از ویروس HPV می‌تواند باعث سرطان دهان و گلو شود، به‌ویژه در افراد جوان. - مردان بالای ۴۰ سال: آمارها نشان میدهد احتمال ابتلا در مردان بیشتر است، مخصوصاً در سنین میانسالی به بعد.
اگر جزو یکی از این گروه‌ها هستید، نگران نباشید؛ فقط کافی است، معاینه های دوره‌ای را جدی بگیرید و سبک زندگی سالم‌تری در پیش بگیرید.
راه‌های پیشگیری از سرطان دهان و زبان
خبر خوب این است که بسیاری از موارد سرطان دهان و زبان با رعایت چند نکته ساده قابل پیشگیری هستند. شاید نتوان تمام عوامل را کنترل کرد، اما با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، می‌توان احتمال ابتلا را تا حد زیادی کاهش داد:
- ترک دخانیات: اگر سیگار، قلیان یا سایر مواد دیگری مصرف می‌کنید، بهترین کاری که می‌توانید برای سلامت دهان (و کل بدن‌تان) انجام دهید، ترک آن‌هاست. هر چقدر زودتر، بهتر.
- کاهش یا قطع مصرف الکل: مصرف زیاد الکل به بافت‌های دهان آسیب می‌زند و ریسک ابتلا به سرطان را بالا می‌برد، مخصوصاً اگر با دخانیات همراه باشد.
- حفظ بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان، و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند از بروز زخم‌ها، عفونت‌ها و مشکلات دهانی جلوگیری کند.
- تغذیه سالم و متنوع: میوه‌ها و سبزیجات حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین هایی هستند که سیستم ایمنی را تقویت کرده و در برابر سرطان نقش محافظتی دارند.
- محافظت از دهان در برابر زخم های مداوم: اگر دندان مصنوعی یا پرکردگی‌ای دارید که باعث زخم یا سایش مداوم در دهان می‌شود، حتماً با دندانپزشک مشورت کنید.
- واکسیناسیون علیه ویروس HPV: واکسن HPV می‌تواند از انواعی از این ویروس که عامل برخی سرطان های دهان و گلو هستند، پیشگیری کند. این واکسن به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان توصیه می‌شود.
- معاینه منظم دهان توسط دندانپزشک یا پزشک: معاینه‌ی دهان و زبان، حتی اگر علامتی ندارید، کمک می‌کند تا هرگونه تغییر مشکوک زود شناسایی شود.
پیشگیری، همیشه ساده‌تر، کم هزینه تر و موثرتر از درمان است. تنها کافی است کمی به خودتان و سبک زندگی تان توجه بیشتری نشان دهید.
روش‌های تشخیص و درمان سرطان دهان و زبان
هر چقدر سرطان دهان و زبان زودتر شناسایی شود، شانس درمان کامل و موفقیت آمیز آن بیشتر خواهد بود. خوشبختانه با پیشرفت های پزشکی، روش های متنوعی برای تشخیص سریع و درمان مؤثر این بیماری وجود دارد.
چگونه سرطان دهان و زبان تشخیص داده می‌شود؟
- معاینه‌ی فیزیکی توسط پزشک: اگر زخم یا توده‌ای مشکوک در دهان داشته باشید، پزشک با نگاه و لمس آن، بررسی اولیه را انجام میدهد.
- نمونه برداری (بیوپسی): اگر پزشک به نشانه یا علائمی در ناحیه دهان مشکوک باشد، نمونه کوچکی از بافت آن ناحیه را برداشته و در آزمایشگاه پاتولوژی بررسی دقیق تری انجام میدهد.
- انجام رادیولوژی تخصصی: برای بررسی میزان گسترش بیماری در داخل دهان یا سایر قسمت‌های بدن، ممکن است از روش های تصویربرداری استفاده شود.
درمان سرطان دهان و زبان چگونه انجام می‌شود؟
درمان بستگی به مرحله ی بیماری، محل دقیق تومور و وضعیت جسمی فرد دارد. مهم ترین روش های درمان عبارت هستند از:
- جراحی: در بسیاری از موارد، تومور با عمل جراحی برداشته می‌شود. گاهی نیاز است بخشی از بافت های اطراف هم خارج شود تا بیماری به طور کامل از بین برود.
- پرتو درمانی: استفاده از پرتوهای قوی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی. این روش معمولاً برای مراحل اولیه یا به عنوان درمان مکمل استفاده می‌شود.
- شیمی درمانی: استفاده از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، به ویژه در موارد پیشرفته تر یا وقتی که سرطان به سایر قسمت های بدن پخش شده باشد.
مهم ترین نکته این است که بسیاری از افرادی که سرطان دهان و زبانشان به موقع تشخیص داده شده، توانسته‌اند کاملاً درمان شوند و به زندگی عادی برگردند. پس نترسید، فقط آگاه و پیگیر باشید.
حرف آخر: با آگاهی، یک قدم جلوتر از بیماری باشید…
سرطان دهان و زبان شاید نامی ترسناک داشته باشد، اما با آگاهی، پیشگیری و پیگیری به‌موقع، دیگر جای ترسی باقی نمی‌ماند. بسیاری از کسانی که امروز زندگی سالم و طبیعی دارند، فقط به این دلیل از خطر نجات یافته‌اند که نشانه‌ها را جدی گرفتند و به موقع به پزشک مراجعه کردند.
فراموش نکنید:
- سلامت دهان فقط به مسواک زدن محدود نمی‌شود.
- هر زخم، لکه یا تغییر ماندگار در دهان می‌تواند پیامی از بدن‌تان باشد.
- با کمی دقت و مراقبت، می‌توانید جلوی یک بیماری جدی را بگیرید.
پس اگر نشانه ای غیرعادی در دهانتان احساس کردید، از مراجعه به پزشک نترسید. گاهی یک معاینه‌ی ساده می‌تواند زندگی‌تان را نجات دهد. با بالا بردن آگاهی خودتان و اطرافیانتان، می‌توانید همیشه یک قدم جلوتر از بیماری باشید.
