پوکی استخوان یا استئوپروز Osteoporosis، معمولاٌ بتدریج پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی‌دهد تا وقتی که شکستگی بوجود میاید. علم به این بیماری خاموش، در پیشگیری از آن بسیار موثر است. با ما همراه باشید تا با این بیماری و روش های پیشگیری از آن، آشنا شوید.
برای مطالعه بیشتر: انسداد روده، یک تهدید جدی و پرخطر
پوکی استخوان چیست؟
بافت استخوان از دو قسمت تشکیل شده است
- یک داربست سه بعدی شبکه مانند از جنس پروتئین که به آن ماتریکس میگویند
- رسوب کلسیم بر روی این داربست پروتئینی در قالب مولکول های هیدروکسی آپاتیت
استخوان یک بافت زنده است. استخوان رگ خونی و سلول زنده دارد. همین زنده بودن است که به آن امکان میدهد رشد کند و خود را ترمیم کند.
در طول عمر، بافت استخوانی بدن مرتبا به توسط سلول های خورنده ای که در آن است (به اسم استئوکلاست) جذب شده و در همان حال استخوان جدید به توسط سلول های استئوبلاست بر روی آن جایگزین میشود. به این ترتیب بافت همه استخوان های بدن مرتبا در حال نو شدن است. مهمترین هورمون های تاثیرگذار در این روند، هورمون زنانه استروژن و هورمون مردانه تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است. در این بین استروژن بیشترین تاثیر را دارد.
اکثر استخوان های بدن از یک بدنه اصلی تشکیل شده اند که مانند اسفنج مشبک و متخلخل است و به آن استخوان اسفنجی میگویند و روی آن را لایه ای از استخوان سفت و سخت و بدون سوراخ و بدون تخلخل فرا گرفته است که به آن استخوان کورتیکال میگویند.
در قسمت کورتیکال، استخوان بصورت لایه لایه و بسیار متراکم است. در بعضی استخوان های بدن قسمت اسفنجی بیشتر است و در بعضی دیگر قسمت کورتیکال. ساختار سه بعدی و مشبک استخوان به این علت ایجاد شده که استخوان در عین محکم بودن سبک هم باشد.
در پوکی استخوان یا استئوپروز تخلخل استخوان اسفنجی بیشتر میشود بطوریکه حفرات داخل آن بزرگتر شده و فاصله بین میله های داربست بیشتر شده و میله های داربست نازکتر میشوند. همچنین قسمت کورتیکال روی استخوان نازک تر میشود.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: یائسگی عاملی برای چاقی؟
عوامل افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان
عوامل افزایش خطر پوکی استخوان به دو دسته تعدیل ناپذیر و تعدیل پذیر تقسیم می شوند.
عوامل تعدیل ناپذیر
این عوامل شامل موارد زیر می باشد
- جنس: زنان بیشتر از مردان دچار پوکی استخوان می شوند.
- سن: با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان زیاد می شود.
- نژاد: در سفید پوستان و نژاد آسیایی شیوع بیشتری دارد.
- سابقه فامیلی: ابتلا والدین و فرزندان آنها، احتمال خطــر ابتلا به پوکی استخوان را در دیگر فرزندان افـــزایش می دهد.
- اندازه بدن: زنان و مردانی که جثه کوچکتری دارند با گذشت سن توده و تراکم استخوانی کمتری داشته و بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
عوامل تعدیل پذیر
این عوامل شامل موارد زیر می باشد.
- کاهش هورمون های جنسی در هر دو جنس باعث ضعف استخوانی می شود. پائین آمدن سطح استروژن خون در زنان یائسه و کاهش تدریجی تستوسترون در مردان سالمند ویا درمان سرطان پستان و یا پروستات که باعث کاهش استروژن و تستوسترون می شود از عوامل خطر قوی برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.
- بیماریهای تیروئید ازجمله پر کاری غده تیروئید و یا مصرف بیش از حد مورد نیاز قرص لوتیروکسین که برای کم کاری غده تیروئید تجویز می شود.
- پرکاری غدد پاراتیروئید و غدد فوق کلیوی، بیماری سلیاک، بیماریهای التهابی روده، بیماریهای مزمن کبد و کلیه، بیماری لوپوس و آرتریت روماتوئید و سرطان ها.
- عوامل تغذیه ای: کاهش دریافت کلسیم، رژیم های غذایی بسیار محدود که باعث کاهش وزن شدید می شوندو اعمال جراحی بر روی دستگاه گوارش که منجر به سوء جذب می گردد.
- استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی (کورتن ها).
- شیوه زندگی کم تحرک، استعمال دخانیات و مصرف بیش از حد الکل.
درباره ی کاهش فشار خون با رژیم دش چه می دانید؟
راه های پیشگیری از پوکی استخوان
پیشگیری بهترین راه درمان این بیماری می باشد. در ادامه به چندین نکته در خصوص پیشگیری از این بیماری، اشاره می کنی.
تغذیه
- تغذیه مناسب و ورزش منظم برای سلامت استخوان ها در طول زندگی ضروری است و موجب جلوگیری از پوکی استخوان می شود.
- مصرف پروتئین، پروتئین یکی از عناصر سازنده استخوان است. با این حال ، شواهد متناقضی در مورد تأثیر مصرف پروتئین بر تراکم استخوان وجود دارد.
بیشتر افراد پروتئین کافی در رژیم های غذایی خود دارند اما برخی از آنها این پروتئین را در رژیم غذایی خود پروتئین کافی دریافت نمی کنند. گیاهخواران اگر عمدا بدنبال منابع مناسب پروتئین مانند سویا ، آجیل ، حبوبات ، و لبنیات و تخم مرغ باشند ، می توانند پروتئین کافی در رژیم غذایی دریافت کنند.
- اگر فکر می کنید پروتئین کافی دریافت نمی کنید ، از پزشک خود جهت استفاده از مکمل سوال کنید.
مصرف کلسیم
زنان و مردان بین 18 تا 50 سال روزانه به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند. این مقدار روزانه با 50 سالگی زنان و 70 سالگی به 1200 میلی گرم افزایش می یابد.
منابع خوب کلسیم عبارتند از:
- محصولات لبنی کم چرب
- سبزیجاتی که برگ های سبز تیره دارند .
- ماهی قزل آلا یا ساردین کنسرو شده با استخوان
- محصولات سویا ، مانند توفو
- غلات و آب پرتقال غنی شده با کلسیم
اگر دریافت کلسیم کافی از رژیم غذایی برای شما دشوار است ، مصرف مکمل های کلسیم را در نظر بگیرید. با این حال ، کلسیم بیش از حد ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه شود. اگرچه هنوز مشخص نیست ، اما برخی از متخصصان معتقدند که کلسیم زیاد به ویژه در مکمل ها می تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
به همین جهت پزشکان توصیه می کنند که کل دریافت کلسیم ، از مکمل ها و رژیم غذایی ، برای افراد بالای 50 سال نباید بیش از 2000 میلی گرم در روز باشد.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: درباره زخم معده بخوانید
راه های پیشگیری از پوکی استخوان – ویتامین دی
ویتامین D توانایی جذب کلسیم در بدن را بهبود می بخشد و بنابراین سلامت استخوان را بهبود می بخشد. افراد می توانند مقداری از ویتامین D خود را از نور آفتاب دریافت کنند ، اما اگر در معرض آفتاب نیستید، لازم است ویتامین D اضافه دریافت کنید. برای دریافت ویتامین D کافی برای حفظ سلامت استخوان ، توصیه می شود بزرگسالان 51 تا 70 ساله روزانه 600 واحد بین المللی (IU) و بعد از 70 سالگی 800 واحد بین المللی (IU) روزانه از طریق غذا یا مکمل دریافت کنند.
ورزش
ورزش می تواند به شما در ساختن استخوان های محکم و کند کردن پوکی استخوان کمک کند. هر زمانی ورزش را شروع کنید ، استخوان های شما محکم میشوند ، اما اگر در جوانی ورزش منظم را شروع کرده و در طول زندگی به ورزش ادامه دهید ، بیشترین سود را خواهید داشت.
وزن بدن
کاهش وزن زیاد احتمال از دست رفتن استخوان و شکستگی را افزایش می دهد. در حال حاضر چاقی خطر شکستگی در بازو و مچ دست شما را افزایش نمی دهد.
به همین علت ، حفظ وزن مناسب بدن همانطور که برای سلامتی به طور کلی مفید است برای استخوان ها نیز مفید است.
این محتوای مفید را هم دنبال کنید: سیر تا پیاز رژیم وحشی
سخن پایانی
در این نوشته در مورد پوکی استخوان و راه های پیشگیری از آن سخن گفتیم. جالب است بدانید حتی در شدیدترین حالات پوکی استخوان، بدن از ساخت استخوان جدید دست نمیکشد و فقط مقدار آن کم میگردد. پس روش های پیشگیری حتی در سنین بالا هم می تواند به درمان فرد آسیب دیده کمک کند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم تجربیات و نظرات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
